مصرف آب کشاورزی ۴۵ یا ۹۰ درصد؟

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با رد برداشت‌های رایج درباره مصرف ۴۵ تا ۹۰ درصدی آب در کشاورزی توضیح داد که این اعداد بدون تفکیک حجم و درصد مطرح می‌شوند و رقم صحیح، سهم حدود ۷۰ درصدی کشاورزی از آب تجدیدپذیر کشور است؛ سهمی که به‌دلیل کاهش شدید منابع تجدیدپذیر، در دو سال اخیر با محدودیت‌های کم‌سابقه مواجه شده است.
به گزارش ایسنا، در میان انبوه اطلاعات درباره مصرف آب در کشور، موضوع «مصرف بیش از ۹۰ درصدی» آب در بخش کشاورزی، بسیار تکرار شده است. به عنوان نمونه، برخی از کارشناسان و مراکز گزارش داده‌اند که سهم بخش کشاورزی از کل مصرف آب کشور «بالغ بر ۹۰ درصد» است. با این حال، وزارت جهاد کشاورزی و مقام‌های رسمی این وزارتخانه این رقم را رد کرده و سهم واقعی را بسیار پایین‌تر اعلام کرده‌اند. این تناقض در گزارش‌ها، عرصه‌ای از چالش برای سیاستگذارانی ایجاد کرده که می‌کوشند در شرایط کاهش شدید منابع آبی، تصمیم‌گیری کنند.
وزیر جهاد کشاورزی: ۴۵ میلیارد مترمکعب سهم بخش کشاورزی
وزیر جهاد کشاورزی بارها در نشست‌های خبری و مصاحبه‌های خود تاکید کرده که رقم مصرف آب در بخش کشاورزی «حدود ۴۵ میلیارد متر مکعب» بوده است و نه سهمی ۸۰ تا ۹۰ درصدی از کل مصرف آب کشور و امسال سهم واقعی بخش کشاورزی از منابع آبی کشور «بسیار کمتر» است و میزان آب مصرف‌شده حدود ۴۵ میلیارد مترمکعب برآورد شده است. افزون بر آن، وزارتخانه اعلام کرده که تخصیص آب به بخش کشاورزی نیز کاهش یافته و به حدود ۴۲ تا ۴۳ میلیارد مترمکعب رسیده است، در حالی که قانون برنامه به این وزارتخانه تکلیف کرده بود حدود ۷۷ میلیارد مترمکعب در اختیار این بخش قرار گیرد. از سوی دیگر، برخی کارشناسان حوزه آب و محیط‌زیست معتقدند که ارقام رایج «۹۰ درصد» یا «۸۰ تا ۹۰ درصد» بی‌پایه نیستند، اما مستلزم بازبینی داده‌ها هستند.
با جمع‌بندی اطلاعات موجود، می‌توان گفت: ادعای عمومی «۹۰ درصدی» مصرف آب کشور توسط بخش کشاورزی، عمدتاً در گفتمان عمومی و رسانه‌ای مطرح است؛ اما وزارت جهاد کشاورزی و برخی گزارش‌ها رقم بسیار پایین‌تری (حدود ۴۵ میلیارد مترمکعب) را اعلام کرده‌اند. در این فضای متفاوت از داده‌ها، پیشنهاد می‌شود دستگاه‌های مسئول نسبت به تدوین و انتشار داده‌های رسمی، به‌روز، منطقه‌ای و تفکیکی (شرب، صنعت، کشاورزی، چاه‌های غیرمجاز، هدررفت) اقدام کنند تا سیاستگذاری مبتنی بر واقعیت و نه حدس انجام شود که در ادامه این مطلب به گفت‌وگو با معاون آب و خاک وزارت جهادکشاورزی پرداخته شده تا موضوع میزان آب مصرفی کشاورزی بررسی و شفاف شود.
صفدر نیازی شهرکی - معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی - در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به برداشت‌های متفاوت از سهم مصرف آب کشاورزی اظهار کرد: گاهی گفته می‌شود مصرف آب کشاورزی ۹۰ درصد و گاهی ۴۵ درصد است، در حالی که باید بین درصد و حجم آب مصرفی تفاوت قائل شد. در سال‌های گذشته میزان بارش کشور حدود ۲۴۰ تا ۳۳۰ میلی‌متر بوده و کل اراضی کشور نیز حدود ۶۰ میلیون هکتار برآورد می‌شود. بارش سالانه کشور معادل حدود ۴۰۰ میلیارد متر مکعب است که بخشی تبخیر شده و مابقی به‌عنوان آب تجدیدپذیر یا قابل مدیریت در نظر گرفته می‌شود. در سال‌هایی که آب تجدیدپذیر کشور حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب بوده، مجموع مصرف آب ۷۱ میلیارد متر مکعب بوده است. حدود ۸ میلیارد متر مکعب به شرب، سه تا چهار میلیارد متر مکعب به صنعت و حدود هفت تا هشت میلیارد متر مکعب نیز به محیط‌زیست و جریان‌های رودخانه‌ای اختصاص داشته است.