والدين يكي از مهمترين عواملي هستند كه مي توانند به نوجوان كمك كنند تا از عهده آن چه لازمه استقلال است برآيد و به انساني توانا،متكي به خود و داراي تصويري مثبت از خويش تبديل شود و توانمندي ها و قابليت هاي خود را باور كند.لذا از تمام والدين گرامي كه واقعاً دوستدار فرزندان خود مي باشند خواهش دارم با جديت مطالب ارائه شده را مطالعه و گوش فرا دهند زيرا كه معضل شوم اعتياد به فرزندان اين مرز و بوم بسيار نزديكتر از آن چيزي است كه بخواهيم به آن فكر كنيم.بياييم ديگران را تجربه خود قرار دهيم نه خود را تجربه ديگران .
يكي از جنبه هاي مهم رفتار پدر و مادر،برخورد صحيح در هويت يابي نوجوانان است.نوجوان و جوان نيازمند بالندگي هستند و اين بالندگي تابع روش هاي صحيح تربيتي است.ما در زمان جنگ شاهد حضور بالنده جواناني بوديم كه براي حفظ و حراست از كيان خود در برابر هجوم دشمن با رشادت جنگيدند.اين اعتماد به نفس نتيجه القاء حس بالندگي به آنها و مرهون تربيت صحيح بود اما در سالهاي اخير اين روش تربيتي با الگوهاي غلطي جايگزين شده است كه بايد اصلاح شود.جوانان امروز ما حس خودباوري مثبت و نوساز را ندارند لذا بايد با برخوردهاي صحيح از جانب بزگترها اين حس و اعتماد به نفس تقويت شود.بايد فرصت مطرح شدن را به تمامي جوانان فارغ از هر نوع تبعيض داد.جوانان همواره در تمامي عرصه ها صاحب نظرند و در مرحله اول اين مسئوليت خطيربرعهده والدين است و والدين نقش اساسي را بازي مي كنند.والديني كه از قاطعيت همراه با محبت و اعتماد برخوردارند،در هدايت،نظارت و تربيت فرزندان موفق ترند.يك نوجوان در سن بحراني عميقأ به راهنمايي،حمايت و همكاري،اعتماد،انضباط،درك متقابل،دلسوزي،محبت و احترام نيازمند است و سهل انگاري پدر و مادر در هر يك از اين جنبه ها موجب گرايش فرزندان به گروه هاي ناسالم يا وابستگي به دوست و همسالان نامناسب خواهد شد،وابستگي هايي كه آغاز بسياري از آسيب هاي اجتماعي است.والدين آگاه با رفتار همدلانه و صميمانه ي خود سعي مي كنند از بروز ناهنجاري ها و به خصوص اعتياد به مواد مخدر پيشگيري كنند.(البته ناگفته نماند علل ديگري هم در اعتياد دخيل هستندكه علل اصلي نيستند؛مثلاٌ كاهش قيمت مواد مخدر يكي از دلائل افزايش آمار معتادان جامعه است.مثل ماده مخدر شيشه كه 70درصد معتادان به آن اعتياد دارند؛در ابتداي دهه80هركيلو80ميليون تومان خريد و فروش مي شد اما با پيش ساختهاي توليد اين مواد طي چند سال گذشته قيمت آن به كيلويي2ميليون تومان رسيد.اما امروزه با اين واقعيت انكارناپذير روبرو هستيم كه بسياري از مشكلات جامعه با فرهنگ سازي حل مي شود حتي اعتياد به مواد مخدر؛كه يكي از رسالتهاي ستادمردمي پيشگيري و حفاظت اجتماعي اين امر مي باشد )
عوامل خانوادگي گرايش به اعتياد :
كمبود محبت يا افراط در محبت، تبعيض بين فرزندان، محدود كردن فرزندان، اعتياد اعضاي خانواده، رفاه اقتصادي خانواده، بي سوادي يا كم سوادي والدين، فقر اقتصادي، اختلافات خانوادگي والدين، كم توجهي به نيازهاي جوانان و ...
نقش پيشگيرانه خانواده :
خانواده در رفتار خود،مي تواند عاملي براي پيشگيري از اين معضل باشد،بدين گونه كه:.1مي توان با تعليم و تربيت درست ودادن آگاهي به فرزندان،جلوي اين معضل را گرفت؛شخصيت كودك و نوجوان متأثر از رفتار پدر و مادر است.والديني كه با موازين تعليم و تربيت اسلامي آشنا باشند،به فرزندان خود آگاهي داده،وآنان را به سلامت از تنگناها و بحران هاي زندگي عبور مي دهند و باعث مي شوند آنان با احساس مسؤليت و تعقل و تفكر در برابر بحران ها،از خود درايت بيشتري نشان دهند.بنابراين،مطالعه و شناخت بيشتر مسائل تربيتي امري لازم است..2تأمين نياز عاطفي در پيشگيري از اين امور بسيار موثر است.نقش مهر و محبت از سوي والدين به قدري اهميت دارد كه گفته مي شود اگر فرزندان از محبت والدين سيراب نشوند،و احساس كمبود محبت كنند و والدين را تكيه گاهي امن و مورد اطمينان براي خود به حساب نياورند،ممكن است جذب كساني شوند كه نسبت به آن ها اظهار محبت و علاقه كاذب نمايند و اين نقطه،آغاز انحرافات بعدي افراد است.در حالي كه اگر به نيازهاي عاطفي فرد در محيط خانواده توجه شود،فرزند نسبت به بسياري از اظهار محبت هاي ساختگي خويش تنداري مي كند و از فريب آن ها مصون خواهد ماند و بر اساس عقل و خرد و به دور از احساسات،جهات مثبت و منفي عمل خود را خواهد سنجيد..3رفتار محترمانه با فرزندان بايد به گونه اي باشد كه عزت و كرامت آنان حفظ شود.اين شيوه باعث خواهد شد تا آن ها صاحب عزت نفس و وجاهت معنوي شوند..4توجه مناسب والدين به نيازهاي رواني فرزندان از قبيل نياز به پذيرفته شدن از سوي والدين،نياز به موفقيت در كارها،نياز به وابستگي و ارتباط با جمع و...اين گونه نيازها بايد توسط پدر و مادر تشخيص داده شده،به نحو صحيح تأمين شوند..5ايجاد ارتباط كلامي با فرزندان و گسترش فضاي همدلي؛تا به دل هاي يكديگر راه يابند تا چنانچه جوان در معرض آسيب قرار گرفت،راهي براي ارتباط با والدينش وجود داشته باشد..6نظارت بر انتخاب دوستان و معاشرت فرزندان؛اوليا بايد با شناخت كامل،معيارهاي انتخاب دوست مناسب را به فرزندان بدهند تا در آن مسير به بي راهه نروند.دخالت والدين در مسير طبيعي دنياي معاشرت و دوستي فرزندان و ارزشيابي روابط اجتماعي بين دوستان فرزند،نقش مهمي در اصلاح فرهنگ دوست يابي دارد.تحقيقات نشان داده كه در بيش از%%0موارد،اولين مصرف مواد با تعارف دوستان و هم سالان صورت مي گيرد.در شروع مصرف،سيگار و حشيش بسيار مؤثرند،براي خنثي كردن تأثير نگرش ها و فشارهاي دوستان از آموزش”مقاومت”در برابر فشار دوستان بايد استفاده شود..7برنامه ريزي براي سودمند كردن اوقات فراغت و بي كاري فرزندان؛پدر و مادر بايد با واقع بيني راهنماي مناسبي براي اشتغال و سرگرمي جوانان فراهم آورند و آن ها را به مطالعه و سرگرمي هاي سالم مانند ورزش تشويق نمايند..8خانواده بايد با آموزش هاي شفاهي يا نوشتاري،جوانان و نوجوانان خود را در ارتباط با معضلات فردي و اجتماعي مصرف موادمخدر و عواقب آن آگاه كند..9والدين ارتباط فردي ميان خود و فرزندان را افزايش و بهبود بخشيده،حتي الامكان به آن ها استقلال رأي داده در تصميم گيري هاي درون خانواده آن ها را مشاركت دهند..10تبعيض بين فرزندان را از زندگي خود دور كنيد.و به عنوان حامي،پشتوانه اي مادي و معنوي براي فرزندان در موقعيت هاي شغلي،تحصيلي و...باشيد.اصولاًتبعيض در برخورد و رفتار با فرزندان همچون:اظهار محبت به يك فرزند و بي اعتنايي به فرزند ديگر و نيز عدم برقراي رابطه دوستانه با همه فرزندان،منشأ بسياري از سرخوردگي ها و لغزش هاي نوجوانان و جوانان است كه باعث خلا‡ عاطفي و احياناً در آينده باعث اعتياد خواهد شد.11بايد نيازهاي مالي فرزندان را در حد معقول مرتفع ساخت و به چگونگي و ميزان مصرف پول هايشان توجه بيشتري كرد..12والدين بايد شيوه هاي انضباطي سالم،به منظور نظم بخشيدن و كنترل رفت و آمدهاي فرزندان خود را در طول شبانه روز به طور مستمر اجرا كنند..13تشويق فرزندان به انجام فرائض ديني به منظور استفاده از عامل كنترل دروني ايمان در پيشگيري از مفاسد اجتماعي و بزهكاري بسيار تأثيرگذار خواهد بود..14والدين از بحث ها و مجادله هاي بيهوده در منزل خودداري كرده،و روحيه گذشت و ايثار را در خانواده افزايش دهند..15نبايد همه خواسته هاي فرزندان را بدون چون و چرا برآورده كرد بلكه بايد اجازه داد تا آنان برخي از سختي هاي زندگي را احساس نمايند تا زماني كه در اجتماع قرار گرفتند و با مشكلي رو به رو شدند بتوانند با آن مشكل رويارو شوند..16خانواده ها بايد عيوب فردي و اجتماعي فرزندان خود را به آنان تذكر دهند تا فرزندان كمبودها و نقص هاي دوران كودكي خود را به دوران بزرگ سالي منتقل نكنند و در پي رفع عيوب خود باشند..17آموزش مهارت هاي اجتماعي؛تحقيقات مختلف نشان داده اند كه آموزش مهارت هاي اجتماعي،ميزان مصرف مواد مخدر و بدرفتاري هاي وابسته به آن مانند:پرخاش گري،انزواطلبي،فرار از مدرسه يا خانه و سرقت را كاهش مي دهد.برخي از مهارت هاي اجتماعي كه كسب آن در پيشگيري از اعتياد اهميت دارند عبارتند از:مهارت هاي ارتباطي و شيوه صحيح ارتباط با ديگران،توانايي بيان رأي و نظرصريح خود به ديگران،توانايي و جسارت”نه”گفتن به تقاضاهاي غيرمعقول برخي دوستان و اطرافيان .