قدرتهای استعمارگر به هر نقطه از جهان دست درازی کرده و میکنند و آفریقا یکی از نقاطی است که مورد توجه غارتگران بوده است. غارتگرانی که برای رسیدن به امیال و مطامع خویش دست به هر حیله ای زده و میزنند، حتی با تغییر ساختار جمعیتی برخی مناطق، حکومتهای دست نشانده و غیربومی تشکیل دادهاند و آفریقای جنوبی یکی از این کشورهای آفریقایی است که دهه ها در آن ظلم و جور روا داشته شده است.
حکومت اقلیت سفیدپوست و عمدتا مهاجر بر این مردم، چنان دیکتاتوری توأم با تبعیض نژادی برپا کردند که جز مردی به نام نلسون ماندلا نتوانست آن را بشکند. مردی که روز پنجشنبه 5 دسامبر (14 آذرماه) 2013 با کوله باری از تجربه های تلخ و شیرین دیده از جهان فرو بست.
اما ماندلا که بود؟ نلسون ماندلا یکی از اهالی کشور آفریقای جنوبی بود که در سال 1918 متولد شد. در 9 سالگی پدرش را از دست داد و تحت قیمومیت یکی از افراد قبیله اش قرار گرفت. دوران کودکی و نوجوانی سختی را تجربه کرد. وارد دانشگاه شد اما بعد مجبور به مهاجرت شد و تحصیلاتش نیمه تمام ماند و با دنیای تبعیض و نابرابری در جوانی آشنا شد. از همین جا بود که او کم کم وارد عرصه سیاسی و مبارزه گردید. او وارد کنگره ملی آفریقای جنوبی، تنها گروه مبارز و مخالف حکومت سفید پوستان و تبعیض نژادی شد. او برای رسیدن به آزادی و برابری، سالها رنج و آوارگی را تحمل کرد. در سال 1962 به زندان افتاد. بعد در معرض خطر اعدام قرار گرفت، آن هم به جرم خیانت و مخالفت با حکومت اشغالگری که خودش نامشروع و غیرقانونی بود.
البته این رسم حکومتهای مستبد و دیکتاتوری است که برای فریب اذهان عمومی و ایجاد رعب و وحشت، اتهامهای ناروا به صاحبان حق و مردمی میزنند که برای آزادی و دمکراسی برمیخیزند. پس آن اتهامات که به ماندلا نسبت دادند نیز برای سرکوب مخالفان و مبارزان راه آزادی، برابری و استقلال سرزمینی بود که دهه ها در اشغال نژادپرستان (آپارتاید) قرار داشت.
اما زندان رفتن و حبس برای کسانی که جان و مالشان را برای آزادی مردم و کشورشان هزینه میکنند، حکم سنگین و غیرقابل تحملی نیست. 27 سال زندان در جزیره روبن، منطقه ای دورافتاده هم نتوانست در اراده آهنین او خللی ایجاد نماید.
زندان رفتن ماندلا باعث شد که دیگر آزادی خواهان آفریقای جنوبی، با الهام از او بیکار ننشینند و دست به فعالیتهای سیاسی و مبارزه بزنند.
اوج این تلاشها از سوی همسر اول ماندلا و کنگره ملی آفریقا صورت گرفت. البته پیش از حکم حبس ابد، ماندلا در این جنبش دست به فعالیتهای گسترده مبارزاتی زده بود و بارها جانش به خطر افتاده بود. به هر حال این روند مبارزاتی برای آزادی و مقابله با تبعیض نژادی سالهای سال در این کشور ادامه داشت.
ماندلا که در زندان محکوم به اعمال شاقه گردیده بود نیز دست از مبارزه برنداشت. دفاع از حقوق زندانیان وتلاش برای بهبود وضعیت زندانهای مخوف حکومت سفید پوست آفریقای جنوبی، باعث شد که او در میان زندانیان نیز به چهره محبوبی تبدیل شود. حالا آفریقای جنوبی وارد دهه 90 قرن بیستم میلادی میشد و مردم آفریقا تنها یک رهبر داشتند که سالها در زندان نگه داشته میشد.
فشارهای سیاسی و مبارزاتی همسر دوم وی و جنبش آزادی خواهی کنگره ملی باعث شد تا دولت تبعیض نژادی و تحت الحمایه انگلیس مجبور به آزادی مشروط وی گردد. اما او با رد هر نوع سازش و مصالحه در زندان ماند.
اوج گرفتن مبارزات، دولت وقت آفریقای جنوبی را بر آن داشت تا ماندلا را آزاد کند. آزادی نلسون باعث تشدید بیشتر و گسترده مبارزات گردید و دولت حامی آپارتاید (تبعیض نژادی) مجبور به پذیرش خواست ماندلا که همانا برابری و برادری و مساوات و از همه مهمتر حق رأی دادن به سیاه پوستان بود گردید.
ماندلا که پیش از محکومیت حبس ابد، حقوق را خوانده بود به یک چهره سیاسی و انقلابی و تحصیل کرده تبدیل شد که میدانست چگونه و چطور حقوق مردمش را از غارتگران بگیرد.
بالاخره در انتخابات ریاست جمهوری سال 1994 به عنوان رهبر سیاسی و منتخب مردم با اکثریت قاطع آرا به این مقام نایل گردید و تلاش نمود تا دشمنی و کینه ها را از بین ببرد. از کسانی گذشت که دهه ها کشورش را غارت و مردمش را تحقیر و تنبیه کرده بودند.
او که به اصلاحات می اندیشید، تنها یک دوره پنج ساله در قدرت ماند و جای خود را به چهره ها و نیروهایی داد تا دمکراسی، آزادی و مردم سالاری حاکم شود و تضمین گردد.
نلسون ماندلا چهرهای که 64 سال سابقه سیاسی و مبارزاتی دارد و بارها و سالها برای رسیدن به آزادی و دمکراسی، جان و آزادی اش به خطر افتاد و حبس و زندان را تجربه کرد، در پارلمان انگلیس و در سمت رییس جمهور آفریقای جنوبی گفت: »میبخشم، اما فراموش نمیکنم «
روی سخن وی با کسانی بود که سالها حکومت ضد بشری و مستبد پروتوریا (سفید پوستان) را حمایت کرده بودند.
او بعد از کناره گیری از قدرت، سالهای سال در ژوهانسبورگ دورادور اوضاع کشورش را زیر نظر داشت و با فعالیتهای بشر دوستانه و خیر خواهانه به داد مظلومان و محرومان و آزادی خواهان در سراسر دنیا شتافت.
اینکه امروز نه تنها مردم آفریقای جنوبی که در بسیاری از کشورها، پرچمها نیمه افراشته شده و آزادی خواهان در غم او اندوهگین هستند، به خاطر این است که او دار و ندارش و روابط خانوادگی خود و هر آنچه را که یک انسان دارد، فدای مردم کشورش و حقوق انسانها در سراسر دنیا
کرد.
او یکی از بزرگترین مردان و مبارزان راه آزادی و برابری و عدالت در طول تاریخ است که زندگی مبارزاتی اش بارها و بارها نوشته شده و از آن، فیلمها و مستندها ساخته شده تا او بماند، تا او چراغ راه هدایت دیگر ملتهای دربند گردد.
این چنین نلسون ماندلا (2013 - 1918)یک چهره ارزشمند و ماندگار و جهانی شد.