مصادیق اخلال

با تصویب طرح تجمیع انتخابات در مجلس هشتم، عملا از بعد از انتخابات ریاست جمهوری خرداد ماه 1388 وقفه­ای در برگزاری انتخابات در کشور ایجاد شد که طی 3 دهه گذشته بی­سابقه بوده است. طوری که انتخابات پیش روی مجلس، دقیقا بعد از 30 ماه برگزار خواهد شد.

همین توقف نسبتا طولانی، موجب گردید که تحرک در جامعه و شور و هیجان­ها درگرو فعالیت­های سیاسی گروه­ها و احزاب و جناح­ها باشد. بنابراین آنچه که مصادیق 25 گانه اخلال در امر برگزاری انتخابات اعلام شده و تعیین و ابلاغ مجازات مربوطه، بخشی از تلاش برای حضور گسترده مردم در انتخابات است.

اما حضور مردم در انتخابات در هر کشوری، حقی فردی و شخصی است که با توجه به شناخت و احساس مسئولیت و وظیفه مردم، می­تواند منجر به گستردگی حضور و نقش آفرینی مؤثر و یا انفعال آنان شود.

لذا برگزاری انتخابات مانند سرویس دهی رستوران و یا سالن غذاخوری است که هرچه تنوع غذایی بیشتر و توجه به مشتریان با رعایت ادب و نزاکت و رضایتمندی همراه باشد، از همه مهمتر کیفیت آنچه در اختیار مشتریان قرار می­گیرد بالاتر و خوب­تر باشد، بر میزان مراجعات و استقبال از آن مرکز و مکان می­افزاید.

دقیقا هیچ تفاوتی در کار نیست، جز اینکه مراجعه برای خرید مواد غذایی و لوازم و کالا و یا خوردن غذا برای برخی از مردم می­تواند ضروری­تر و یا اضطراری­تر از حضور در نظرسنجی و شرکت در تجمعی و یا رأی دادن هم باشد.

یقینا در همه جای دنیا میزان مشارکت مردم، هیچ گاه قاطع و صددرصد نبوده و نیست. شاید براساس آمار و نتایج به اکثریت برسد، اما همیشه جدا از مشکلات معمول و عدم فراهم شدن شرایط لازم، آوردن بخشی از جامعه به پای صندوق اخذ رأی، کار ساده­ای نیست. چرا که عده­ای با وسواس تمام، شرایط را می­سنجند و آنگاه وارد عرصه می­شوند.

صرف نظر از این گروه که استثناهای هر جامعه­ای محسوب می­شوند، گروه بزرگی از افراد هر جامعه، تحت تأثیر تبلیغات قرار می­گیرند. چه این تبلیغات به نفع و یا علیه افراد و یا حضور در انتخابت باشد. اما همین گروه هم برای خود ملاک و معیارهای معین و مشخص دارند. هر چند که این ملاک و معیارها هم با نوع نظام سیاسی و فضای سیاسی و میزان آزادی افراد و احزاب و دسته و گروه­های سیاسی بسیار متفاوت می­باشند، اما آنچه مسلم است افراد هر جامعه­ای دوست دارند که مورد احترام قرار گیرند و به شعور و درک آنان کاملا توجه شود و خلاصه به ابزاری برای اهداف سیاسی تبدیل نشوند.

لذا مردم در هر جامعه­ای، شرایط و اوضاع را کاملا زیر نظر می­گیرند و همانطوری که اشاره شد، به پذیرایی که از آنان می­شود توجه می­کنند. منظور از پذیرایی، خدای ناکرده سوء استفاده و سودجویی­هایی که برخی از کاندیداها برای جلب آرای حوزه انتخابیه و یا مردم یک کشور می­کنند نیست، دقیقا نقطه مقابل آن شام و ناهار دادن­ها و قول و امکانات مالی مقطعی است که متأسفانه گهگاه شاهد آن بوده­ایم. چرا که متوسل شدن به این ترفندهای عوام فریبانه، در واقع توهین و تحقیر مردم به حساب می­آید. آنچه به آن پذیرایی می­گوییم، فراهم نمودن جوی معقول و منطقی در راستای رضایتمندی رأی دهندگان و تشویق و ترغیب آنان به نقش آفرینی و تأثیرگذاری آنان است.

لذا میزان و تنوع شرکت طیف­های مختلف سیاسی و فراهم نمودن زمینه رقابت عادلانه، نوعی دعوت به حضور فعال مردم است.

مورد دیگری که با حضور و یا عدم حضور مردم در رأی گیری، رابطه مستقیم و تنگاتنگ دارد، اعتماد و اطمینان سازی است. یعنی مردم از روند برگزاری سالم انتخابات مطمئن باشند. خوب این اعتمادسازی را دولت و نهادهای برگزار کننده و مسئولین ذیربط باید حفظ و یا ایجاد کنند.

مثال خیلی کوچک آن را می­توان در عزل و نصب­ استانداران و فرمانداران و افراد مجری انتخابات دید که آیا رعایت کامل بی­طرفی را می­نمایند و یا با هدف خاص و دارای سمت و سویی مشخص و معین هستند؟

البته هر کسی چه افراد دارای مسئولیت و چه مردم عادی، باید آزاد باشند و به نظر شخصی و گرایش فردی­شان احترام گذاشت. اما آنجایی خودشان به عاملی برای زیر پا گذاشتن حقوق دیگران تبدیل می­شوند، موجب سلب اعتماد و اطمینان مردم می­شوند و این از آن موارد مصادیق اخلال و تشویق به تحریم انتخابات نیز خطرناک­تر است. چرا که مردم می­خواهند به حساب بیایند و به نظرشان احترام گذاشته شود. این کار را نه با قسم و قرآن و نه با دادن وعده و قول صداقت می­توان مهیا نمود.

گاهی قسم خوردن برخی از ما، نه تنها به ایجاد اعتماد منجر نمی­شود، که میزان و حس بدبینی­ها را نیز بیشتر هم می­کند. شاید ضرب المثل قسم حضرت عباس(ع) و دم خروس، مورد خوبی باشد که در مواردی مردم در زندگی روزمره برای نشان دادن عدم اعتماد و نفی آنچه که می­بینند و می­شنوند، به کار می­برند.

با بهره گیری از این ضرب المثل، می­توان به موارد عینی نیز رسید. مثلا در شهری، فرمانداری قسم می­خورد که در طول برگزاری انتخابات، امانت دار خوبی باشد و یا از فرد و گروهی خاص حمایت نکند. اما مردم ببینند که افرادی را برای برگزاری انتخابات به کار می­گیرد که همه وابستگی به کاندیدا و یا گروهی خاص دارند. آن وقت است که این ضرب المثل مصداق پیدا می­کند و اعتماد از برگزاری انتخابات سالم و بی­نقص، کم می­شود.

بنابراین ضمن تأثیرگذاری تبلیغات مخالف و موافق کاندیداها و یا زیر سؤال بردن هر انتخاباتی، مقدار و میزان دقت و توجه و اعتمادسازی و موارد بسیار دیگری همچون نقش و عملکرد و جایگاه آن نهاد، مثلا مجلس، در راستای حفظ منافع ملی و حقوق مردم بوده است، بیش از هر جبهه گیری و مقابله با برگزاری انتخابات، تأثیر دارد.

پس می­توان به مصادیق اخلال در برگزاری یک انتخابات سالم و گسترده، عدم فراهم سازی زمینه حضور مردم را هم اضافه نمود و دید که آیا مسئول و یا نهادی در این مورد خلاف کرده و یا می­کند و برگزاری انتخابات را با چالش روبرو می­سازد و حضور و نظارت وی، خود مشکل ساز خواهد بود یا نه!؟