سرویس گزارش / روزنامه طلوع:
مدتی قبل کاهش قیمت مرغ، هر چند سبب خوشحالی مصرف کنندگان شد؛ ولی آن روی سکه این ماجرا نیز مرغداران هستند که نباید از آنها مغفول شد.
این کاهش شدید قیمت به این معناست که نه تنها مرغداران و تولید کنندگان مرغ زنده سودی نمی کنند؛ بلکه طیور خود را باید با قیمت بسیار پایین تر از بهای تمام شده به بازار مصرف عرضه کنند.
براساس گفته مرغداران استان، آنها مجبورند به دلیل نابسامانی بازار هر کیلو گوشت مرغ تولیدی را بیش از 1000 تومان زیر قیمت بازار بفروشند؛ علاوه بر این اگر هر روز مرغ اضافه تر در سالن های آنها بماند به طور میانگین 15میلیون تومان ضرر می کنند، به همین سبب حالا منتظر اقدام مسئولان هستند تا بتوانند از این وضعیت خارج شوند.
به گفته برخی از مرغداران، مشکل صنعت مرغداری ما به طور جدی از زمانی شروع شد که مجوزهای زیادی در دولت های قبلی به بهانه اشتغالزایی به افراد داده شد، بدون آنکه فکری جدی درباره آینده اقتصادی آن اندیشیده شود و یا در بخش صادرات، برنامه ریزی خاصی صورت گیرد؛ سر انجام کار این شد که امروز مرغداران ما بیش از ظرفیت، طیور زنده نگهداری می کنند و همین مازاد تولید یکی ازدلایلی است که خرید راکاهش داده و به دنبال آن نیز قیمت افت می کند.
آتش افروز، مدیرعامل تعاونی مرغ داران سیمرغ شهرستان خنج در این باره می گوید: افت قیمت سبب شده خسارت های مالی شدیدی به مرغداران وارد شود، به طوری که جبران کردن آن کار سختی است؛ حتی کسانی که چند دهه در این صنعت فعالیت می کردند، امروز با خطر ورشکستگی و بیکاری رو به رو هستند.
از سوی دیگر عباس فر، مدیرعامل تعاونی مرغداران افق شهرستان سپیدان معتقد است مرغدار تا ابد مجبور است مرغدار بماند زیرا همه سرمایه و دارایی اش را در بیابان و خارج از شهرگذاشته است؛ چون مرغداری قابل تبدیل به پاساژ نیست، قابل تبدیل به مکانیکی نیست؛ بنابراین تا زمانی که نفس می کشد، باید مرغدار بماند.
جعفر ستوده، مدیر طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم جهاد کشاورزی فارس، اما در این خصوص می گوید : به اعتقاد من مشکل، تعداد پروانه های صادر شده نیست به طوری که اگر بخش صادرات راه بیفتد خواهیم دید که هیچ گونه مشکلی در زمینه تولید گوشت مرغ وجود ندارد.
از طرفی دیگر توصیه ما به850 نفری که هم اکنون در استان، پروانه های تاسیس مرغداری را دارند، این است که قبل از سرمایه گذاری در این حوزه، وضعیت بازار و مصرف مرغ را ارزیابی کنند و بعد وارد چرخه تولید شوند. پیشنهاد دوم ما به آنها نیز این است که تغییر طرح دهند و به سمت پروژه هایی بروند که بازار به آن نیاز دارد و هنوز اشباع نشده است. در حوزه طیور می توان به طرح کبک ، بلدرچین و شترمرغ اشاره کرد. در حوزه دام نیز بسته به علاقه خودشان می توانند در طرح های مختلفی وارد شوند.
ستوده ادامه داد: ما در دو سال گذشته برای جلوگیری از ضررهای مالی به مرغداران طرح «مدیریت جوجه ریزی» را باهماهنگی اتحادیه مرغداران و خود مرغداران پیشرو و باهدف کنترل تولید اجرا کردیم که در سطح ملی نیز با استقبال خوبی مواجه شد؛ اما این طرحی موقت است و تا زمانی که صادرات به معنی واقعی، عملی نشده، ادامه می یابد. اجرای موفق این طرح، بستگی به مرغداران دارد که بر اساس مصرف داخلی، جوجه ریزی کنند تا مازاد تولید که عامل اصلی تنش بازار است از بین برود.
رحیمی، رئیس اجرایی اتحادیه مرغداران نیز گفت: برخی برای کم کردن تولید حتی پیشنهاد سه دوره جوجه ریزی در سال را داده اند که اعتقاد ما بر این است که این طرح ها مقطعی است و ما نمی توانیم تولید را همین طور کنترل کنیم و از آن طرف مصرف گوشت را بالا نبریم. در وضعیت کنونی که تاسیسات و سرمایه گذاری های خوبی در صنعت مرغ به وجود آمده باید به سمتی برویم که از این ظرفیت استفاده شود. به اعتقاد من نیز صادرات می تواند راهگشای مشکلات باشد.
آتش افروز با بیان این که مشکلات این بخش فقط به تولید مازاد برنمی گردد، گفت: مرغداران استان در حال حاضر نیز تولیدشان را کاهش داده و در عوض، تولیدی که باید هر 42 روز یا حداکثر دوماهه انجام شود را به چهار دوره جوجه ریزی در سال رسانده اند تا شاید از این طریق بازار کنترل گردد وبه ثبات برسد؛ ولی باز هم موفق نبوده ایم و مشکلات همچنان باقی مانده اند. از سوی دیگر ما با این شکل تولید، چه طور می توانیم بدهی های خود را به بانک ها بپردازیم؟
وی ادامه داد: اگر ما قصد داریم مرغی ارزان به بازار بدهیم باید قیمت تمام شده کالا را کاهش دهیم. برای مثال بیش از 80 درصد نهاده مورد استفاده کشور، از خارج تامین می شود و سوال مرغدار این است که چه اتفاقی
می افتد که درکشورهایی چون برزیل، اوکراین و آرژانتین که بزرگترین تولید کنندگان ذرت و سویای دنیا هستند، قیمت ارزان است ولی وقتی دست من تولید کننده درایران به آن می رسد خیلی گران می شود؟یا درطول سال، نرخ آن دچار نوسان شده و بالا و پایین می رود؟
آتش افروز با بیان این که مشکل اصلی ما این است که مرغداران، مالک صنعت مرغداری نیستند، گفت: صنعت مرغ در دست دلالان افتاده است و آنها هستند که به همراه کشتارگاه، بازار را کنترل و قیمت مرغ راتعیین می کنند،حتی در قالب مرغدار و تعاونی با شرکت پشتیبانی امور دام قراداد بسته و نهاده رابا قیمت بیشتر به ما می فروشند.
وی ادامه داد: مشکل جدی ما زمانی شروع می شود که دوره پرورش مرغ به پایان می رسد و می خواهیم آن را وارد بازار کنیم .
عباس فر دراین باره گفت: اگر ما مرغ درشت داشتیم، می گویند مرغ ریز می خواهیم؛ اگر مرغ ریز باشد، می گویند مرغ بزرگ می خواهیم و در نتیجه به هر طریقی که بخواهند، می توانند نرخ را بشکنند و مرغ را ارزان تر بخرند.
عباس فر ادامه داد: تولیدکننده مرغ، امروز واقعا دارد زیر فشار مشکلات از بین می رود، از بیچارگی و بدبختی ما سوء استفاده می کنند و محصولمان را با هر قیمتی که بخواهند، می خرند.حرف مرغدار این است که چرا زمانی که مرغ گران و در بازار کمیاب است، مسئولان استانی سریع به تکاپو می افتند و واکنش نشان می دهند؛ ولی امروز که مرغدار، میلیونی ضرر می کند، کسی جوابگو نیست و به داد ما نمی رسد؟
عباس فر که خود، عضوکارگروه قیمت گذاری درکمیته راهبردی صنعت طیورفارس به ریاست جهادکشاورزی و سازمان های ذی ربط است، می گوید: هرهفته جلسه ای برای تعیین نرخ گذاری مرغ برگزار و بعد از بررسی بازار، قیمتی برای آن پیشنهاد شده و به تصویب می رسد؛ ولی همان روز، خود من، مرغم را کمتر از نرخی که در جلسه مصوب شد، به دلال می فروشم چون امضای من ضمانت اجرایی ندارد، حتی دراین جلسات مقرر شد که اگر دلالی، مرغ را زیر قیمت مصوب خرید، مرغدار فاکتور باسکول را تحویل تعاونی دهد و تعاونی به استانداری و سرانجام به تعزیرات استان ارجاع شود تا قانون با او برخورد کند ولی این کار عملا غیر ممکن است زیرا از فردا ،هیچ کس از آن مرغدار مرغ نمی خرد و این یعنی ورشکستگی کامل و نابودی تمام... . این مرغدار است که سرمایه و عمر خود را صرف این صنعت می کند و باید ضرر و زیان آن را بپذیرد؛ ولی در عوض دیگران سود آن را می برند.
برای همین درد دل و گلایه مرغدار فارس، ما حامیانی می خواهیم که به جای تک تک ما حرف بزنند، آن قدر قوی باشند که بتوانند در بازار فروش جوجه گوشتی یک روزه، مرغ و نهاده، حق ما را بگیرند و مانع از دلال بازی ها شوند؛ اما نمی توان گفت تمام مشکلات بازار به دیگران برمی گردد بلکه بخش عمده ای از آن به ما مرغداران بر می گردد، چون انتخاب های خوبی نداشته و تعاونی های قوی تشکیل نداده ایم. بنابراین زمانی که زیرساختهای قوی نداشته باشیم، نمی توان کار خاصی انجام داد و در این صورت، اتحادیه نیز قوی نخواهد بود. یا مرغدار نباید این طور باشد که تا زمانی که قیمت ها خوب است با دلال و واسطه در تماس باشد ولی زمانی که مشکل پیش آمد، بگوید اتحادیه برای من کاری نکرد. سوال دیگر ما مرغدار فارس این است که چرا اتحادیه استان، چند ماه مدیرعامل ندارد ؟ چرا یک نفر مرغدار که مشکلات و دغدغه های این صنعت را نمی شناسد، مدیر عامل می گردد؟
رحیمی، رئیس اتحادیه مرغداران، در خصوص اینکه چرا نرخ مصوب شده در جلسه اجرایی نمی شود، گفت: تمام کالاهای تولیدی، تابع عرضه و تقاضای بازار است و کالاهای کشاورزی نیزاز این امر مستثنی نیست. در مورد کالاهای کشاورزی نکته ای که وجود دارد، این است که این نوع کالاها، حکم تره باری را دارند.
از سوی دیگر اگر تولید محصولی با مصرف آن متعادل باشد، قیمت نیز متعادل خواهد بود؛ در غیر این صورت قیمت کاهش پیدا می کند. در تعیین قیمت مرغ، عواملی چون قیمت تمام شده ، میانگین قیمت کشوری، قیمت استان های همجوار فارس و وضعیت عرضه و تقاضای بازار استان نقش دارد و با توجه به آن باید قیمت منطقی داد.
وی ادامه داد: زمانی که بازار مرغ به دلیلی چون تولید مازاد، آشفته شده است، تولید مرغدار روی دستش می ماند و فروش نمی رود. دلالان که بازاریان به آنها اسم «کت و شلواری» می دهند، فرصت را غنیمت شمرده، وارد عمل می شوند و سعی می کنند با ترفندهای مختلف، مرغ را ارزان تر از نرخ رسمی از مرغدار خریده و وارد بازار کنند؛ لذا همین کار، تعادل بازار را برهم می زند. دیده شدن تفاوت قیمت و چند نرخی بودن هم، ناشی از این امر است.
اما اگر تولیدمان متناسب با تقاضای بازار شود، دلال و خریدار مرغ مجبور است با نرخ مصوب، مرغ را خریداری کند و جلوی خیلی از ضررها را بگیرد. ما در حال حاضر قصد فراهم کردن مقدمات اجرای طرح «تقاضا محوری تولید» در فارس را داریم و می خواهیم آن را به زودی عملی کنیم.
در این طرح ، آمار مصرف گوشت مرغ استان در چهار سال گذشته آنالیز و مشخص می گردد که در چه ماه هایی از سال مصرف کم و زیاد شده است و بر اساس آن جوجه ریزی های آتی انجام خواهد گرفت؛ اما آنچه قدری کار را سخت کرده، مناسبت ها و اعیاد ما است که بر اساس سال قمری در چرخش است و این که جایی باشد که بتوان آمار کاملا دقیقی از آن استخراج کرد، نیست. از سویی دیگر برای موفقیت در این راه باید شرکت پشتیبانی امور دام و طیور در کنار ما باشد و مازاد تولید شده را ذخیره کند.
مهندس ستوده نیز بیان کرد: ما نیز قصد داریم با همراهی اتحادیه مرغداران، طرح ((خرید،حمل،کشتار )) مرغ زنده را اجرا و از طریق آن، وضعیت بازار را ساماندهی کنیم . در این راه مرغداران استان نیز باید عزم خود را جزم، با تعاونی هایشان مشورت و برای اجرای آن برنامه ریزی کنند تا بتوانیم دست به دست هم جلوی این اجحاف در قیمت گذاری و دلال بازی را بگیریم.
در این طرح مقرر شده است که مرغداران، تولید خود را فقط به تعاونی بدهند و تعاونی ملزم است آن را به تعاونی گشتارگاه بفروشد که در این صورت، گشتارگاه ها دیگر مانند قبل نمی توانند مرغ را به طور مستقیم از تولید کننده،دلال یا واسطه بخرد بلکه آن را فقط از تعاونی های خود دریافت می کنند. در این طرح، موارد قانونی نیز در آن در نظر گرفته شده و در صورت هرگونه تخلف در این چرخه با افراد، برخورد قانونی می شود.
اما در این میان نکته مهم این است که نباید بگذاریم قصه گران و ارزان شدن مرغ هرساله تکرار شود و هر بار ضربه ای سخت به مصرف کننده یا تولیدکننده وارد کند بلکه می توانیم با سیاست گذاری مناسب و تدابیر هوشمندانه، حاشیه امن سودمندی را برای دو طرف در نظر گرفت؛ عوامل تاثیر گذار بر بازار حساس تولید و مصرف را شناخت و آنها را کنترل کرد. بنابراین برای دستیابی به این هدف نمی توان به تنش ها به صورت مشکل زودگذر و موقتی نگاه کرد و فقط راه حلهای کوتاه مدت را در نظر گرفت بلکه باید سریع و قاطع وارد عمل شد و اگر اشتباهی وجود دارد، آن را قبول و بر طرف کرد.
یکی از پیشنهادات دولت برای حل مشکلات این صنعت، طرح پشتیبانی دام و طیور است که در تمام استان ها اجرا می شود. در این طرح، مرغ ها به صورت یخ زده و آماده عرضه به بازار به ازای هر کیلو شش هزاروپانصدتومان از مرغدار خریداری می شود و در عوض نهاده دریافت می کنند؛ در حالی که ابتدا مقرر شده بود پول به آنها پرداخت شود که همین امر خود نیز جای سوال دارد.
اما این طرح چندان نتوانسته مرغداران استان را راضی کند و به گفته خودشان یک مسکن مقطعی است و درد همچنان ادامه دارد . آنها با اشاره به اینکه شرکت پشتیبانی امور دام با قوانینی که 30سال از عمرشان می گذرد بیان کردند که این شزکت چه طور می تواند جوابگوی صنعتی باشد که مدام در حال تغییر است؟
آتش افروز در این باره گفت: مرغی که امروز پشتیبانی می گیرد مانند چماقی است که برده بالا و بعد از مدتی برسر مرغدار فرود می آید چون آنها مجبورند قبل از یک سال که تاریخ انقضای مرغ تمام شود آن را به بازار عرضه کنند و هر زمانی که این کار رخ دهد اتوماتیک وار تولید ،مازاد می شود و رکود دربازاربه وجود می آید.
از طرف دیگر عرضه مرغ به صورت فریز شده از سوی مرغداران چندان عملی نیست چرا که تولید کننده باید به صورت نقدی هزینه های حمل و نقل، سردخانه و کشتارگاه را بدهد که با توجه به شرایط مالی مرغدارن، این کار سخت است، در عوض می توان مرغ جمع آوری شده را به خارج از کشور صادر کرد.
جفرستوده، مدیر طیور ،زنبورعسل و کرم ابریشم جهاد کشاورزی فارس درباره صادرات نیز گفت: ما تا قبل از آن که زنجیره های تولید در استان شکل بگیرد، صادرات چندانی به خارج نداشتیم؛ اما هم اکنون یکی از زنجیره های تولید به اسم «طیوران محمدی» که با همت جهاد کشاورزی استان راه اندازی شده ،به کشور عمان، مرغ صادر می کند و هر یک از مرغداران استان که تولیدیشان شرایط مرغ صادراتی را دارد، می توانند با آن قرارداد امضا کنند.
رئیس اجرایی اتحادیه مرغداران نیز دراین باره گفت: میز تخصصی صادارات طیور، زیر مجموعه کارگروه توسعه و صادرات استانداری فارس تشکیل شده که در پی رفع موانع صادرات و ایجاد زیرساخت ها است تا بتوان از شرایط جدید، بهترین استفاده را کرد.
در پایان می توان گفت معضلات باید سریع تر حل گردد و اگر مشکلات بخواهند همچنان در این صنعت باقی بمانند، ممکن است بخشی از چرخه تولید پروتئین در استان با مشکل جدی مواجه گردد. برای برون رفت از این مشکلات، کارشناسان راه حل های متفاوتی را ارائه می کنند ولی قبل از انجام هرکار، باید دیدی آینده نگر داشت .
به گفته آنها با کاهش نرخ مواد اولیه ، تغییر قوانین شرکت پشتیبانی اموردام و طیور و تبدیل آن به شرکتی حمایتی برای تولید کنندگان، انجام تبلیغات ، بردن ذائقه مردم به سمت مرغ سایز(مرغی که بین 1200تا1700گرم وزن دارد) همچنین افزایش مصرف سرانه گوشت ، دادن مشوق های صادراتی ، حضور هدفدار و مستمر در بازارهای جهانی و مخصوصا همسایگان ، تغییر نگاه های سیاسی دولتها به صنعت مرغداری و جاگزین کردن آن با دید تولیدی و حمایتی، در نظرگرفتن حاشیه سود برای فعالان این صنعت در تمام سطوح تا افزایش بهره روی برای کاهش قیمت تمام شده مرغ و در مجموع، اقداماتی که بتوان از طریق آن صنعتی پایدار ایجاد کرد، می تواند مفید باشد.