از تصاویر لاسکو تا هنر آبستره: نقاشی هنری ای پویاست که در گذر زمان تأثیر گذار و تأثیر پذیر بوده و در مکتبهای هنری جای گرفته است. نقاشی در گذر زمان تحوّل یافته است؛ اما بزرگترین تحول نقاشی در آوریل 1874 میلادی رخ داد و دگرگونی ساختار شکن پدید آورد. زمانیکه نقاشان فرانسوی: «مونه»، «رنوار»، «دگا»، «پیسارو» و «سزان» انجمن بی نامی را تشکیل داده و آثارشان را در سالنی غیررسمی به نمایش گذاشتند،خبرنگار مجله «هیاهو» به طعنه، آنان را تأثیر گرایان «امپرسیونیسم» نامید. این نام توسط نقادان پذیرفته شد ولی معنای این اصطلاح در ابهام باقی ماند. حاصل این کار، مکتب های جدیدی را پدیدار ساخته و به نوآوری پرداخت. «تئو امپرسیونیسم»، «فوویسم»، «کوبیسم»، «فتوریسم»، «اکسپرسیونیسم»، «دادائیسم»، «سوررئالیسم» و «هنر آبستره» به نوعی جدل ختم می شود و طرفداران و مخالفان آن تا روشن کردن اصل موضوع ، هر دو به بن بست رسیده اند؛ زیرا انکار حقانیت آن، همان قدر بی پایه است که اثبات آن؛ لذا با ارایه کیفیت آثار، بررسی می شوند. آبستره به عنوان هنر مجرد از قوانین خاص خود پیروی می کند. یکی از مفسران آبستره، «میشل سوفور» عقیده دارد هنری آبستره است که بازگو کننده واقعیت شکلی نباشد. هنر آبستره یکی ازشاخص ترین هنرهای مدرن است و به دو دوره قسمت می شود: 1- روند ضد طبیعت 2- اصل «تجرّد» ، اصل مطلقی که هنرمند با آن آغاز به کار می کند. کاندیسکی، اولین اثر استادانه را در آبستره، تحت عنوان «آبرنگ» ارایه داد که در آن لکه های رنگ با ترکیب الحاقی، بدون هیچ نمایشی مطرح شده است و فوویسم و کوبیسم از گسترش داخلی فرم و رنگ جانبداری می کنند.
به کتابخانه شهید مدنی کازرون، محل برگزاری کارگاه نقاشی کمال الملک، رفتم تا با مدرس کلاس، گفت وگویی درباره نقاشی داشته باشم.
- با درود به شما و هنرجویان. از روزنامه طلوع خدمت می رسم.
- درود به شما، خوش آمدید. از روزنامه طلوع سپاسگزارم که این فرصت را برایم فراهم ساخت و بابت انتشار هر روز آن به مدیر مسئول و کارکنانش شادباش می گویم.
- خودتان را معرفی کنید.
- عبداله زارع هستم، مدرس کارگاه نقاشی.
- در این کارگاه چه نوع نقاشی را تدریس می کنید؟
- سیاه قلم، رنگ و روغن، پاستل، مداد و مداد رنگ.
- مدرکتان چیست؟ از کجا فارغ التحصیل شدید؟
- مدرکم کارشناسی عکاسی از دانشگاه سوره تهران است.
- چگونه به نقاشی روی آوردید؟
- یک روز اتفاقی به آموزشکده پرهام رفتم، از کارهای استاد محمدهاشم دهقان خوشم آمد و نزد او به نقاشی پرداختم، پس از 4 سال آموزش، در آن آموزشکده به تدریس پرداختم.
- پس اولین استادتان در نقاشی، آقای دهقان است؟
- بله و افتخار می کنم که هنوز هم شاگرد او هستم.
- بیشتر چه تدریس می کنید؟
- سیاه قلم، چون خودم دوستش دارم.
- چند سال است که کار می کنید؟
- از سال 1380 تاکنون.
- یعنی 14 سال؟
- بله.
- به جز آقای دهقان، نزد چه کسانی آموزش دیده اید؟
- افتخار شاگردی استاد مجید اروری که خود از شاگردان برجسته استاد کاتوزیان بود را نیز داشته ام.
- همان زمانی که عکاسی می خواندید؟
- بله.
- فقط اینجا تدریس می کنید؟
- چند جای دیگر هم به تدریس مشغول هستم.
- کجاها؟ نام ببرید؟
- آموزشگاه عرفان، کمال الملک، بهنگار شیراز، کانون هنری شهید منصورزاده روستای دریس و آموزش افتخاری به زندانیان علاقه مند به نقاشی که با مدیریت هنری آقای گندمکار هر هفته تشکیل می شود.
- بسیار خوب، شغل اصلی شما چیست؟
- پیش از اینکه به نقاشی روی آورم، به کشاورزی و باغداری می پرداختم.
- زادگاهتان کجاست؟ و چه شد که به این حرفه روی آوردید؟
- کازرون. عشق و علاقه به هنر و حمایت بیش از حد آقای دهقان.
- جناب زارع، با توجه به اینکه رشته تحصیلی تان عکاسی بوده، عکاسی هم می گنید؟ و این رشته چه تأثیری در نقاشی دارد؟
- عکاسی، تأثیر بسیار زیادی در کارم دارد، چون سوژه هایی را که انتخاب می کنم، از آنها عکس می گیرم، سپس به نقاشی می پردازم.
- پس عکس های خودتان را نقاشی می کنید؟
- بله و عکس هایی که توسط دیگران گرفته شده است.
- از طبیعت هم نقاشی می کنید؟
- بله، ابتدا از آنها عکس می گیرم و سپس برخی از آنها را نقاشی می کنم.
- با نگاه به خود طبیعت هم نقاشی می کشید؟
- بله، زنده هم کار می کنم.
- سبک کارتان چیست؟
- من رئالیسم و نئورئالیسم را می پسندم.
- با کارهای بزرگان نقاشی هم آشنا هستید؟
- بله و کارشان را دوست دارم.
- برای نمونه، چند نفر را نام ببرید؟
- «بوگرو» و در ایران استاد مرتضی کاتوزیان.
- می دانیم که بزرگترین تحول در نقاشی را هنرمندان فرانسوی قرن نوزده انجام داده اند که منجر به امپرسیونیسم و در نهایت هنر آبستره گردید. شما به این سبک اعتقاد دارید؟
- بله تحول بزرگی بود و کوبیسم، مولد امپرسیونیسم است که پیکاسو این سبک را به وجود آورد و پرورش داد. من این سبکها را قبول دارم و مطالعه کرده ام ولی به یک اصل اعتقاد دارم که یک نقاش باید ابتدا رئالیسم را خوب بداند.
- یعنی مانند شاعری که باید ابتدا آثار کلاسیک را بداند و بعد به شعر نو و آزاد روی آورد؟
- دقیقا همین طور است. رئال (واقعیت گرایی) باید سکویی باشد برای رسیدن به سبک های دیگری که خیلی متنوع است.
- البته که ، نقاشی هنری با گستره نامحدود خود، پویاست که با زمان پیش رفته و سبکهای جدیدی خلق می کند. شما به این اصل اعتقاد دارید؟
- بله، از زمانی، حدود سی هزار سال پیش که انسان بر دیواره غار «لاسکو» فرانسه تصویر کشید تا به امروز، شاهد تحولات شگرفی در این هنر بوده ایم که تا پایان حیات انسان نیز ادامه دارد.
- شما هم به دنبال تحول در کار خود هستید؟
- بله، من در این اندیشه ام که نقاشی سه بعدی که اخیرا باب شده است را بیاموزم.
- ارتباط نقاشی را با سایر هنرها چگونه می بینید؟
- در نقاشی، پایه ای به نام طراحی وجود دارد که در بیشتر هنرها از آن استفاده می شود.
- درباره پیشینه نقاشی در ایران چه نظری دارید؟
- هنر نگارگری در ایران سابقه کهنی دارد. نقش برجسته های تخت جمشید و تنگ چوگان و سایر جاها گواه این واقعیت است چون ابتدا طراحی روی سنگ صورت گرفته و سپس حجاری شده است.
- نگارگری در ایران به طور مستقل چه جایگاهی دارد؟
- مینیاتور ایرانی، یک اثر شناخته شده جهانی است که ویژگی های خاص خود را دارد.
- جناب زارع، نگارگری شاهنامه به قدری توسعه یافت که مکتب های متنوعی را پدید آورد، از جمله مکتب های صفویه، بغداد، هرات. هنرمندان بزرگی نیز کوشیده اند تا سروده های حکیم فردوسی را دیداری کنند که در این راه نیز موفق بوده اند.
- هیچ اثر حماسی به اندازه شاهنامه، ظرفیت تصویرپردازی ندارد. نگارگران ایرانی به واسطه علاقه ای که به این اثر داشته اند، آثار ماندگاری از داستان های شاهنامه خلق کرده اند که در نوع خود همتایی ندارد.
- بله . هنرمندان بزرگی چون میر مصور، سلطان محمد و آقا میرک در این سبک به اوج رسیده و مشهور شدند.
نقاشان برجسته دیگری چون کمال الدین بهزاد، رضا عباسی، قاسم مصدق، سلطان ظفرعلی، مولانا میرخلیل و جعفر بایسنقری بودند که در تذهیب و نگارگری مجالس رزم و بزم شاهنامه سنگ تمام گذاشته اند.
- نقاشی با چه هنرهایی در ارتباط است؟
- معماری، نمایش، گرافیک، سینما و اخیرا سبکی در خوشنویسی به نام نقاشی خط مورد توجه قرار گرفته است.
- بله. این سبک، یعنی نقاشی خط توانسته است خوشنویسی را از قواعد و قانون محدود، خارج و آن را به هنر پویا تبدیل کند. خوب، از کارتان راضی هستید؟
- بله. کارم را دوست دارم و در کنارش به هنرهای دیگر هم می پردازم.
- چه هنری؟
- موسیقی.
- چه سازی می نوازید؟
- گیتار.
- در چه سطحی هستید و نزد چه کسی آموزش دیده اید؟
- نزد آقای فرجام، از شاگردان استاد محسن مرشد و در شیراز آموزش می بینم؛ در کازرون هم به طور خصوصی، آموزش می دهم.
- جناب زارع یکی از کارهای نقاشی شما در سطح شهرستان کازرون، روی بنرهای بزرگ به نمایش گذاشته شده است، چرا؟
- یکی از تابلوهای دوست داشتنی ام به نام «یاد جوانی» توسط کمیته امداد امام(ره) کازرون در سطح شهر به نمایش گذاشته شد.
- هدف از این کار چه بود؟
- ایجاد ترحم و احترام به بزرگسالان.
- بسیار خوب. اگر حرفی برای خوانندگان روزنامه طلوع دارید، بفرمایید.
- من به تمام همشهریان سفارش می کنم که برپایه استعداد ذاتی خود، یک رشته هنری را آموخته و دنبال کنند.
- چه دلیلی برای این پیشنهاد دارید؟
- چون هنر، در زندگی آنان تأثیر مثبت دارد؛ آنان را از یکنواختی و روزمرگی در می آورد و به آنها آرامش می دهد.
- به امید موفقیت روزافزون برای شما. خدانگهدار.
- با آرزوی پیشرفت شما و همه دوستداران هنر در تمامی عرصه ها و همچنین با سپاس از جناب آقای جعفری زاده، مدیر مسئول و سردبیر روزنامه طلوع که با توجه شان به هنر، این زمینه را برای گفت و گو با بنده فراهم نمودند، از شما خداحافظی می کنم.