وزیر اقتصاد درباره حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: اینکه با چه گام‌های تدریجی و از چه مقولات و محصولاتی اجرای این سیاست در پیش گرفته شود و یا اینکه چه زمانی و چگونه شروع و چه تدابیر جانبی اتخاذ شود که کل اقتصاد را به یکباره تحت تأثیر قرار ندهد، هنوز مورد بحث و تبادل‌نظر جدی است.
به گزارش ایرنا از وزارت امور اقتصادی و دارایی، سید احسان خاندوزی در دیدار با اعضا و رؤسای اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، تعاون و اصناف درباره حذف تدریجی و گام به گام ارز ۴۲۰۰ تومانی، اظهار کرد: موضوع ارز ۴۲۰۰ تومانی که این روزها نقل محافل است، ماه‌هاست مورد بحث بوده و برای اینکه ابعاد این موضوع را توضیح دهم، وقت مبسوطی نیاز است، اما همین قدر بگویم که حتماً در سال ۱۴۰۱ حرکت دولت در این مسیر قدم به قدم خواهد بود و حتماً ارز ۴۲۰۰ تومانی یکباره حذف نخواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه در سال ۱۴۰۱ حتماً تغییری در وضعیت ارز ۴۲۰۰ تومانی کشور اتفاق خواهد افتاد، خاطرنشان کرد: حتماً در پایان سال ۱۴۰۱ وضعیت ارز ۴۲۰۰ تومانی فعلی را نخواهیم داشت، اما اینکه با چه گام‌های تدریجی و از چه مقولات و محصولاتی اجرای این سیاست در پیش گرفته شود و یا اینکه کی و چگونه شروع بشود و چه تدابیر جانبی اتخاذ شود که کل اقتصاد را به یکباره تحت تأثیر قرار ندهد، هنوز مورد بحث و تبادل‌نظر جدی است.
پیش‌بینی‌پذیر بودن اقتصاد اولویت دولت
عضو کابینه دولت سیزدهم با اشاره به اهمیت موضوع پیش بینی پذیری در اقتصاد گفت: سیاست ما در وزارت اقتصاد این است که به نوبه خودمان کمک کنیم که مسئله پیش بینی پذیری در اقتصاد کشور تحقق پیدا کند.
وی در ادامه گفت: می‌پذیرم که در مواردی این پیش‌بینی‌پذیری نقض شده و خدشه‌دار شده، اما همچنان بر اولویت این ایده اصرار داریم و در ستاد اقتصادی دولت هم موضوع را با جدیت پیگیری می‌کنیم.
وزیر اقتصاد با اشاره به موضوع عوارض صادراتی گفت: در موضوع عوارض صادراتی هم مشکل اخیر روسیه پیش آمد و در زمینه قاچاق صادراتی برای میلگرد و اقلام دیگر، کشور دچار مسئله شد و همه دنیا سراغ تدابیر مقطعی رفتند، از روسیه که درگیر جنگ و تحریم است تا سایر کشورهای همسایه مثل عراق که در طول یک ماه اخیر چند مصوبه درخصوص تعرفه‌های گمرکی صادر کرد و حتی در ترکیه هم به همین ترتیب این مسیر را پیش گرفتند.
اقدامات دولت در حوزه رفع موانع صادرات باعث پیشرفت شد
وی با بیان اینکه اقدامات دولت در حوزه رفع موانع صادرات یک پیشرفت است، خاطرنشان کرد: دوست دارم شما هم این موضوع را اذعان کنید که در دولت فعلی به جای اینکه مثل دولت‌های گذشته ممنوعیت صادراتی بگذاریم و بازارهای شما را که چند سال تلاش کرده و توانسته‌اید در آن بازارها اعتماد و اعتبار جلب کنید را کلاً بی‌اعتبار کنیم، سخت ایستادیم و گفتیم ممنوعیت صادراتی به هیچ ترتیبی نباید رخ دهد.
خاندوزی با اشاره به اینکه با وضع عوارض همین کار را می‌توان کرد، افزود: حق نداریم که ممنوعیت کلی وضع کرده و بازارهای صادراتی را از این جهت خدشه‌دار کنیم.
وزیر اقتصاد در ادامه به مصوبه افزایش دستمزدها اشاره کرد و گفت: درخصوص موضوع دستمزد در وزارت اقتصاد معتقد بودیم که می‌شد، شاهد مصوبه سازگارتری با شرایط اقتصاد کلان باشیم.
وی درباره نرخ ارز گمرکی و قیمت برخی از نهاده‌ها و انرژی اشاره کرد و افزود: برای اینکه مجموع فشارهای اقتصادی را به نحوی بتوانیم متعادل کنیم که اقتصاد کشور یکباره دچار شوک قیمتی نشود، در ستاد اقتصادی دولت تدبیر می‌شود که گام اول در این زمینه چه باید باشد، چه زمانی شروع شود و به چه ترتیبی جبران شود و پس از آن گام دوم چند ماه بعد برداشته شود.
خاندوزی درباره موضوع قیمت‌گذاری‌ها نیز گفت: ضابطه‌مندی در میزان افزایش قیمت‌های متعارف به معنای اینکه دارای منطق اقتصادی باشد مورد تأکید است و افزایش قیمتی که مبتنی بر منطق اقتصادی باشد را نمی‌توان نفی کرد.
وی توضیح داد: برای مثال نمی‌توان قیمت نهاده‌ها را افزایش داد، اما انتظار داشت، قیمت محصولات نهایی ثابت بماند و به عبارتی شاهد سرکوب قیمت‌ها باشیم.
وزیر اقتصاد افزود: این تحول باید در یک سقف و کف مشخصی رخ دهد، مثلاً افزایش قیمت‌ها وقتی درخصوص ارز مربوط به یک کالای خاص چند برابر شود قیمت نهایی این کالا چند برابر نشود، یا اگر نرخ ارز مورد محاسبه گمرک بناست که ETS باشد از طرف دیگر دولت هم اصرار دارد که حتماً تعرفه‌ها باید پایین بیاید تا قیمت مواد اولیه و ماشین‌آلات دچار شوک خیلی بالایی نشوند.
وی ادامه داد: برآیند افزایش نرخ ارز، مبنای حقوق ورودی و کاهش تعرفه‌ها و حتی کاهش حقوق ورودی مصوب مجلس که قاعدتاً کمتر از ۴ درصد نمی‌تواند باشد (آن هم دولت مصر است که چه با مصوبه مجلس یا مصوبه شورای سران حتماً برای حداقل یک سال پایین‌تر از نرخ مصوب قانونی باشد)، این خواهد بود که اثر خود را بر روی قیمت‌ها خواهد گذاشت.
رفتار پلیسی در اقتصاد تأثیر مطلوب ندارد
خاندوزی با تأکید بر اینکه رفتار پلیسی در عرصه اقتصاد در بلند مدت تأثیرات مطلوب نخواهد داشت، گفت: قائل به این هستیم که در بلندمدت رفتارهای پلیسی نمی‌تواند کنترل کننده قیمت کالاها و محصولات در بازارها باشد و بهترین مسیر این است که بتوانیم از طریق ایجاد پیش‌بینی پذیری و اعتماد در بازار، موجبات فراوانی در عرضه را ایجاد کنیم.
وی تأکید کرد: زمانی که اطمینان لازم در بازارها ایجاد شود دیگر لزومی ندارد که به جای یک ظرف روغن مورد نیاز ۴ قوطی بگیریم و در خانه انبار کنیم و حتماً فراوانی محصولات و کالاها در بازارها این اطمینان را ایجاد خواهد کرد.وزیر اقتصاد با اشاره به تلاش در زمینه انتشار و عرضه اوراق سلف نفتی نیز گفت: دولت در این زمینه بسیار جدیت دارد و با همکاری وزارت نفت درصدد هستیم که بتوان از این ظرفیت نیز استفاده کرد.
توقع نداشته باشند که چشم‌هایمان را ببندیم
وی درباره انتشار لیست بدهکاران بانکی نیز گفت: توافق بین ما در وزارت اقتصاد و بانک‌های دولتی این است که بدهی‌های قطعی مشکوک الوصول یعنی دیونی که ۱۸ ماه پس از پرداخت آخرین قسط آنها گذشته باشد، منتشر شود، و اگر کسانی هستند که می‌گویند ما در مسیر پرداخت دیون خود هستیم و اگر اینطور باشد این تخطی از توافقی است که با بانک‌ها در این زمینه شده است، اما باید توجه کرد که اصل این اقدام به ویژه در اقتصادی که فاصله بین نرخ‌های بهره با نرخ تورم اینقدر جذاب است که اساساً نکول را به یک انتخاب کاملاً اقتصادی و عقلایی تبدیل می‌کند، اقدام منطقی و قابل دفاعی است.
خاندوزی ادامه داد: اگر از این گونه ابزارها استفاده نشود و برای بدحساب‌ها حداقل به جهت هزینه اعتباری یک ریسک اعتباری ایجاد نشود، بخش قابل توجهی از منابع بانک‌ها به صورت استمهال‌های صوری خواهد بود، افزود: در مواقع بسیاری گفته می‌شود که این آمارها، عدد سازی است و منجر به انتقال اطلاعات غلط به دولت و سیاستگذار، تحلیلگر و پژوهشگر می‌شود و بخشی از این مشکلات را با اجرای همین سیاست می‌توان رفع کرد.
وی با طرح این پرسش که در کجای دنیا این میزان بدحسابی‌های بلند مدت می‌توان داشت، گفت: در کدام کشور دیگری در دنیا بدحسابی‌های بلندمدت می‌توانیم داشته باشیم و بعد بگوییم، من به جهت اینکه کار تولیدی و یا صادراتی می‌کنم، بنابراین می‌توانم به لحاظ اعتباری بدحساب باشم، اصلاً امروز سوء رفتار شما در خیابان‌ها و پشت چراغ قرمزها، روی نرخ سود بانکی شما و حتی مالیات شما نیز تأثیر می‌گذارد و آن جاهایی که نظام‌های ریتینگ و رتبه‌بندی‌های پیشرفته‌ای دارند، این موضوع اتفاق می‌افتد که ما هنوز با آن فاصله داریم و ادعاهایی شبیه به آن شرایط نیز نداریم.
وزیر اقتصاد با بیان اینکه ما خیلی با استانداردهای روز دنیا در زمینه رتبه‌بندی و اعتبار سنجی فعالان اقتصادی فاصله داریم، گفت: دولت و مجلس در ارتباط با ماده ۲۰ تاکنون چند فرصت تعیین کرد و مثلاً به بدهکاران کلان گفتند، بیایید تا پایان شهریورماه فلان سال، این درصد از اصل بدهی معوقتان را پس بدهید و برای پرداخت مابقی، با شما همکاری خواهیم کرد اما اتفاقی رخ نداد!
وی افزود: انتظار نداشته باشید به عنوان سیاستگذار اقتصادی در مقابل کسانی که می‌گویند ما جزو فعالان و خوشنامان و سرآمدان اقتصاد کشور هستیم، اما از عهده پرداخت معوقات خود حتی به شکل استمهال و یا تقسیط برنمی‌آییم، بی‌تفاوت عمل کنم.
خاندوزی یادآور شد: فراموش نکنیم، حداقل باید ۱۸ ماه از عدم پرداخت آخرین قسط افراد گذشته باشد تا در لیست بدهکاران بزرگ وارد شوند.
وی تصریح کرد: این افراد نباید توقع داشته باشند که ما چشم‌هایمان را به روی این موضوع ببندیم.
وزیر اقتصاد ادامه داد: یکی از مدیران عامل بانک‌ها با من تماس گرفت که ما قصد داریم اسامی بدهکاران بزرگ دولتی را هم اعلام کنیم و من به او گفتم، حتماً این کار را بکنید، چون دولت هم باید در مقابل تعهداتش در برابر بانک‌ها و پیمانکاران احساس مسئولیت کند.
اشتباهات معرفی بدهکاران بانکی اصلاح می‌شود
وی تصریح کرد: اگر در جزئیات انتشار فهرست بدهکاران بزرگ اجحاف و اشتباهی رخ داده است، حتماً به بنده منتقل کنید و از همکاران بانکی خواهم خواست آنها را اصلاح کنند.
خاندوزی افزود: به همین دلیل هم بود که در گام اول، تعمداً گفتیم برای آنچه که به حوزه ارزی مربوط می‌شود، اصلاً عدد نگذارید؛ چراکه همه اعداد قابل مناقشه‌اند؛ حسابرسان یک عدد؛ دولت یک عدد و بانک مرکزی هم عددی دیگر را می‌گوید، چون حساب و کتاب‌ها و محاسبه نرخ ارز از منظر هر کدام متفاوت است.وزیر اقتصاد تأکید کرد: ما با انتشار این فهرست باید کاری کنیم که انگیزه و انرژی منفی ناشی از عدم تقارن شاخص‌های کلان اقتصاد را با ایجاد انگیزه مثبت برای خوش حساب‌ها جبران کنیم.
تداوم کاهش مالیات تولیدکنندگان
وی با اشاره به کاهش پنج درصدی بار مالیاتی تولیدکنندگان در بودجه امسال، گفت: به عنوان وزیر اقتصاد از هم‌اکنون به شما وعده می‌دهم، روند کاهش بار مالیاتی تولیدکنندگان را در سال ۱۴۰۲ نیز ادامه خواهیم داد، ولو اینکه منجر به کاهش درآمدهای دولت شود.
خاندوزی اظهار داشت: ما در بحث‌هایمان بر سر این موضوع در دولت نیز تأکید داشتیم که بگذاریم اقتصاد و تولید رونق بگیرد و بعد ما فرصت برای گرفتن مالیات خواهیم داشت چرا که اگر بخواهیم اول به فکر کسب درآمد برای دولت باشیم، قاعدتاً درآمدهای بلند مدت خود را از دست خواهیم داد.
وزیر اقتصاد با تأکید بر اینکه باید بلند مدت فکر کنیم، گفت: من برای امسال نیز به سازمان امور مالیاتی گفته‌ام که عمدتاً بر گره‌های قبلی و معوقات باقی مانده از سال‌های پیشین تمرکز کنند.
تحلیل خبر
حذف ارز 4200 تومانی چه به صورت تدریجی باشد و چه یکباره، حداقل یک پیام مهم دارد و آن اینکه ارزش دلار در مقایسه با ریال و تومان ایران، از 4200 به 23000 تومان افزایش یافته و لذا دو کفه ترازو، یکی کاملاً بالا و دیگری کاملاً پایین قرار گرفته و نشانه سقوط بیشتر پول ملی ما و افزایش ارزش دلار آمریکا است.
به عبارت دیگر اگر تا حالا مسئولین می‌توانستند بگویند که ارزش دلار آمریکا معادل 4200 تومان ماست از این پس باید بگویند معادل 23000 تومان
است!
شاید با حذف ارز 4200 تومانی، موقتاً مقداری از مشکلات مالی دولت حل شود ولی از یک طرف بر مشکلات مردم، دو چندان افزوده می‌شود و از طرف دیگر تورم حاصل از آن، خود را نشان داده و گشایش اولیه دولت را خنثی کرده، وضعیت اقتصاد کشور را سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند.
آنگاه در چند سال آینده دلار پایه 23000 تومانی همان سرنوشت دلار 4200 تومانی را پیدا می‌کند و باید مبلغی معادل چند برابر آن، جایگزینش شود!
تحلیل فوق در چند بند زیر خلاصه می‌شود:
1-ارز 4200 تومانی به صورت تدریجی یا یکباره حذف می‌شود و به جای آن ارز 23000 تومانی می‌نشیند.
2-ارزش پول ملی به همین اندازه سقوط می‌کند.
3-با حذف ارز 4200 تومانی موقتاً مقداری از مشکلات مالی دولت حل می‌شود.
4-بعد از گذشت مدتی نرخ تورم به شدت بالا می‌رود و اقتصاد کشور را در شرایط پیچیده‌تر قرار می‌دهد.
5-در هر دو مرحله فوق (3 و 4) بر مشکلات اقتصادی مردم افزوده می‌شود.
6-پس از چند سال در این دولت یا دولت بعدی ارز 23000 تومانی همان سرنوشت ارز 4200 تومانی را پیدا می‌کند و محکوم به افزایش چند برابری می‌شود و این قصه تلخ همچنان ادامه می‌یابد...
نکات فوق را به خاطر بسپارید تا در آینده‌های پیش رو، یکی یکی آنها را مشاهده کنیم البته همگی به شرط آنکه همین مدیریت اقتصادی استمرار داشته باشد.
امیدواریم که مسئولین طرح نو دراندازند تا این شرایط ادامه نیابد.