مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت می‌گوید در حال حاضر بالغ بر ۵۰ درصد اینترنت کشور از VPN رد می‌شود که همین موضوع علاوه بر کندی دسترسی کاربران به اینترنت، منجر به آلودگی دستگاه‌ها و ایجاد مشکلات دیگر شده است.
بهزاد اکبری مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در گفت‌وگو با پیوست، کندی اینترنت را به دلیل وجود مشکلات شبکه اپراتورها، قدیمی بودن وای‌فای خانگی و اشباع شدن لینک‌های بین استانی دانست و در عین حال عنوان کرد بالغ بر ۵۰ درصد اینترنت کشور از VPN رد می‌شود که همین اتصال به VPN از جمله عواملی است که منجر به کندی سرعت شده است.
اکبری از دیگر مشکلاتی که VPN ها را کاربران و شبکه ایجاد کرده‌اند به «آلودگی بسیار شدید دستگاه‌های ایرانی» اشاره کرد و افزود: ما یکی از آلوده‌ترین کشورهای دنیا به بدافزار هستیم. علت آن هم نصب VPN های متعدد ناایمن است. این آلودگی شدید باعث شده است تعداد زیادی بات‌فول با استفاده از دستگاه‌های مردم شکل بگیرد. این بات‌فول‌ها هم در اختیار مهاجم‌های خارجی است و از آنها در حمله داخل به داخل و داخل به خارج استفاده می‌شود.
به گفته مدیرعامل زیرساخت، به دلیل آلودگی وسیع شبکه، روزانه حجم زیادی حمله از سمت شبکه ما به خارج از کشور صورت می‌گیرد و این موضوع سبب شده است برخی از پروایدرهای خارجی IP های ایرانی را در لیست سیاه قرار دهند و بدین ترتیب ترافیک IP های ایرانی برای خیلی از سرویس‌ها مسیریابی نمی‌شود.
اکبری اضافه کرد: ترافیک کاربر ایرانی بنا بر دلایل مختلف محدودیت داخلی، تحریم‌های آمریکا و آلودگی‌ها مسدود می‌شود. مجموعاً حدود ۳۰ درصد آدرس‌های دنیا از دسترس کاربران ایرانی خارج است و بیش از ۲۰ درصد آن به علت همین آلودگی‌ها و تحریم‌هاست. سهم فیلترینگ در این منع دسترسی، کمتر از ۱۰ درصد برآورد شده است. به عبارتی برای هر کاربر ایرانی از هر سه دامین اینترنت، یکی در دسترس نیست.
آمارهای ترافیک اینترنت
مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، پهنای باند اینترنت کشور را حدود ۱۰.۵ ترابیت بر ثانیه اعلام کرد که مصرف ترافیک بین‌الملل در ساعات پیک عددی بین ۶ تا هفت ترابیت بر ثانیه است.
به گفته ترافیک اینترنت کشور سالانه ۳۰ درصد رشد می‌کرد تا اینکه در سال ۱۴۰۱ به دلیل ایجاد محدودیت‌های جدید، ناگهان ۵۰ درصد افت کرد و گرچه بعد از مدتی به صورت آرام دوباره روند رشد را در پیش گرفت اما هنوز به میزان مصرف پیش از محدودیت‌ها نرسیده است. اکبری تاکید کرد از زمان آغاز به کار دولت چهاردهم، میزان ترافیک اینترنت ۱۷ درصد رشد کرده است.
اکبری درباره ترافیک داخلی نیز گفت: حدوداً سه و نیم ترابیت بر ثانیه در ساعت پیک ترافیک داخلی مبادله شده در مرکز تبادل ترافیک تهران است. البته ترافیک مربوط به محتوا و خدمات میزبانی‌شده در شبکه خود اپراتورها را نیز باید به آن اضافه کنید.
به گفته او حدوداً ۳۰۰ گیگابیت بر ثانیه؛ در ساعت پیک ترافیک سهم پیام‌رسان‌های داخلی است.
رفع فیلتر و اختلال شبکه
مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت درباره این نگرانی که در صورت برداشته شدن ناگهانی فیلترینگ، ممکن است شبکه اپراتورها به دلیل افزایش مصرف، دچار اختلال شود، گفت: در کوتاه‌مدت ممکن است چنین اتفاقی بیفتد؛ اما باید توجه داشته باشیم که ما برای ۶ ماه آینده برنامه‌ریزی نمی‌کنیم، بلکه برنامه‌ریزی ما برای اکوسیستم دیجیتال کشور باید بلندمدت باشد. در اکوسیستم دیجیتال لازم است توجیه اقتصادی و رشد مصرف وجود داشته باشد تا شرکت‌ها در زیرساخت‌های دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند.
او افزود: در سال ۱۴۰۱ و قبل از اعمال محدودیت‌ها، سرانه مصرف ترافیک در کشور حدود ۲۳ کیلوبیت بر ثانیه بود. در آن زمان میانگین سرانه مصرف دیتا در دنیا حدود ۵۵ کیلوبیت بر ثانیه، ترکیه حدود ۵۰ و کشورهای توسعه‌یافته مانند آمریکا بالای ۲۰۰ کیلوبیت بر ثانیه بود. اگرچه باید در شاخص سرانه مصرف دیتا رشد می‌کردیم، نه‌تنها این رشد اتفاق نیفتاد بلکه مدتی پسرفت کرد و بعد از آن با رشد لاک‌پشتی داریم پیش می‌رویم.
اکبری پیش‌بینی کرد در صورت رفع فیلتر پلتفرم‌های پرمصرف در کوتاه‌مدت، حداقل ۳۰ درصد رشد ترافیک خواهیم داشت.
تحلیل خبر
هشدارهایی که نادیده گرفته می‌شود؛
طرح صیانت به سرنوشت فیلترینگ دچار نشود!
وحید جعفری زاده دانشجوی دکترای مهندسی کامپیوتر
اذعان مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت به اینکه نیمی از ترافیک اینترنت کشور از VPN رد می‌شود، تلویحاً به معنی شکست اهدافی است که برای توجیه فیلترینگ در سالهای گذشته از سوی مدیران و مدافعان فیلترینگ مطرح می‌شده؛ به عنوان مثال از جمله مواردی که بارها در دفاع از فیلتر کردن سایتها و پلتفرم‌های خارجی به آن اشاره می‌شد، کاهش مصرف ترافیک بین‌الملل و تشویق کاربران به استفاده از پلتفرم‌های جایگزین داخلی با هدف پیشگیری از هدایت ترافیک غیرضروری به خارج و کاهش خروج ارز بوده است. اما امروز شاهد آن هستیم که مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام می‌کند که نیمی از ترافیک اینترنت کشور از VPN عبور می‌کند و این بدان معنی است که نه تنها هدف مزبور محقق نشده، بلکه حتی بخشی از ترافیک داخلی نیز به لطف استفاده از فیلترشکن با ترافیک خارجی جایگزین شده است، چرا که کاربران هنگام استفاده از سایتها و پلتفرم‌های داخلی نیز زحمت خاموش کردن VPN را به خود نمی‌دهند و درنتیجه ترافیک مورد استفاده به جای آنکه به صورت داخلی مصرف شود، از مسیر سرورهای خارجی عبور می‌کند.
اساسا اگر طرحی قرار است اجرا شود، قبل از اجرا باید از منظر cost-benefit یا همان فایده-هزینه مورد بررسی قرار گیرد، مزایا و عایدی‌های آن برآورد شود و هزینه‌هایی که این طرح در پی دارد نیز به دقت محاسبه شود؛ اگر هزینه‌ها بیشتر از منافع و عایدی بود، طبیعتاً اجرای طرح به صرفه نیست و نباید آن را به مرحله اجرا درآورد. حتی اگر در ارزیابی اولیه، محاسبه اینگونه بود که عایدی بر هزینه می‌چربد اما در هنگام اجرا متوجه شدیم که هزینه‌های پیش‌بینی نشده‌ای وجود داشته که در محاسبات لحاظ نشده و با لحاظ آن هزینه‌ها، هزینه‌ها بیشتر از منافع است، باید طرح ملغی گردد تا جلوی وارد آمدن ضررهای بیشتر گرفته شود.
البته در همان ابتدا هم بارها کارشناسان دو موردی که مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت اشاره کرده (عبور ترافیک از VPN و آلودگی بسیار شدید دستگاه‌های ایرانی) را پیش‌بینی کرده و درخصوص آن هشدار داده بودند، اما به این اخطارها توجهی نشد و هنوز هم نمی‌شود!
از سوی دیگر، با توجه به بحث‌های مشابهی که درخصوص طرح صیانت از فضای مجازی در میان کارشناسان مطرح است، تجربه‌ای مشابه وضعیت امروز فیلترینگ، در آینده محتمل خواهد بود؛ بنابراین اتخاذ تصمیم درست و شاید شجاعانه درخصوص این طرح‌ها انتظار به حق کارشناسان، کاربران و عموم مردم به شمار می‌رود.