وزیر پیشین نیرو با بیان اینکه با بیان اینکه ۲۰ هزار مگاوات کمبود برق در کشور وجود دارد، گفت: باید در کنار سرمایه‌گذاری کافی در صنعت نفت و توسعه گسترده نیروگاه‌های تجدیدپذیر، برای بهینه‌سازی مصرف و کاهش شدت مصرف انرژی هم سرمایه‌گذاری شود.
به گزارش ایرنا از وزارت نفت، حبیب‌الله بی‌طرف وزیر نیرو در دولت هشتم گفت: از سال‌ها قبل تذکرات لازم درباره روند افزایشی ناترازی انرژی الکتریکی (عدم تعادل بین حداکثر نیاز مصرف برق با حداکثر توان عملی نیروگاه‌های کشور) از سوی مدیران و کارشناسان صنعت برق ایران اعلام شده است.
وی اظهار داشت: در همان زمان گفته شد امکانات کشور برای توسعه ظرفیت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی به مقدار سالانه ۵ هزار مگاوات با احداث صنایع نیروگاهی مپنا در دولت‌های هفتم و هشتم فراهم شده است و می‌توان با برنامه‌ریزی و تأمین منابع مالی لازم از سوی دولت یا بخش خصوصی، این مهم را محقق کرد.
بی‌طرف با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر و در دو سه مقطع زمانی به‌ویژه در زمان تدوین و تصویب برنامه‌های پنج ساله پنجم، ششم و هفتم درباره ضرورت سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش انرژی کشور تذکر داده‌ایم، تصریح کرد: اگر کشور با کمبود گندم روبه‌رو شود می‌توان به‌سرعت آن را از خارج خریداری و با کشتی به بنادر کشور وارد کرد، اما واردات گاز و برق به این سادگی نیست.
وی ریشه مشکلات ناترازی انرژی را بیشتر ساختاری و مدیریتی دانست و اظهار کرد: آنچه مسلم است اینکه ظرفیت تولید گاز و فرآورده‌های نفتی کشور برای جمعیت ۸۵ میلیونی با الگوی مصرف فعلی کافی نیست و باید در کنار توجه و توسعه گسترده نیروگاه‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی، ضمن ضرورت سرمایه‌گذاری کافی در صنعت نفت و گاز کشور، برای افزایش ظرفیت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی هم سرمایه‌گذاری بیشتری شود و به موازات آن برای کاهش شدت مصرف انرژی هم بهینه‌سازی مصرف در اولویت قرار گیرد.
وزیر پیشین نیرو با ابراز تأسف نسبت به نبود آینده‌نگری در زمینه مدیریت ناترازی انرژی طی دهه‌های اخیر تصریح کرد: هم‌اکنون دلایل مختلفی برای ناترازی مطرح می‌کنند، اما واقعیت این است که طی ۱۵ سال اخیر با وجود ظرفیت‌های ساخت و تولید نیروگاه‌های حرارتی و آبی، سرمایه‌گذاری لازم در این بخش انجام نشده است.
بی‌طرف با تأکید بر اینکه موضوع ناترازی انرژی در کشور مربوط به یک سال و دو سال اخیر نیست و ریشه‌ای است، افزود: متأسفانه از اواسط دهه ۸۰ مقوله توسعه در ایران مورد کم‌لطفی قرار گرفت.
بی‌طرف افزود: این حالیست که مدیران و مسئولان کشور باید همزمان با رشد سالانه مصارف برق در بخش‌های خانگی، صنایع و معادن و بخش‌های کشاورزی و خدمات، به تناسب به توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی و تولید انرژی برق در کشور هم می‌پرداختند و طبق برنامه‌های بلندمدت صنعت برق ایران ظرفیت نصب‌شده کشور در سال ۱۴۰۴ را به ۱۲۵ هزار مگاوات می‌رساندند.
وی ادامه داد: در صورتی که امروز این ظرفیت حدود ۹۰ هزار مگاوات است و متأسفانه کشور با ناترازی ۲۰ هزار مگاواتی برق روبه‌رو است.
بی‌طرف با اشاره به احداث صنایع نیروگاهی با فناوری روز دنیا برای ساخت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با سرمایه‌گذاری عظیم دولت‌های هفتم و هشتم در ایران گفت: در آن مقطع زمانی ایران روابط خوبی با اتحادیه اروپا داشت، به‌طوری که کشور آلمان حاضر شد دانش فنی پیشرفته خود را در این زمینه به ایران منتقل کند.
وی افزود: متأسفانه در شرایط فعلی تقاضای کافی برای استفاده از ظرفیت‌های کارخانه‌های سازنده قطعات نیروگاه‌های سیکل ترکیبی در بخش خصوصی وجود ندارد و این زیان بزرگی برای کشور است.
تحلیل خبر
چرا گرفتار کمبود و ناترازی برق شده‌ایم؟
دکتر محمدمهدی جعفری زاده
کمبود یا به اصطلاح جدید (ناترازی) برق و گاز مدتهاست سرزبان مسئولان است و گاه‌گاهی نیز از آن به بحران انرژی یاد می‌کنند.
مسلم است که هیچ کمبود یا ناترازی یا بحرانی یک شبه حاصل نمی‌شود بلکه هر کدام تاریخچه‌ای دارد. باید بررسی کرد که این کمبودها از چه سالی شروع شده و چرا هر سال به جای رفع آن، بر انباشتگی‌اش افزوده شده تا جایی که امروز، برای دولت، ادامه آن، غیرقابل تحمل شده است.
طبق نظر رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در مصاحبه با تسنیم مورخه 27/8/1403 «خودکفایی در صنعت برق ایران از سال 1357 آغاز شد. از سال 1358 تا 1367 که هشت سال آن همزمان با جنگ تحمیلی بود دولت جهت حمایت از مردم و دفاع از پشت جبهه، به توسعه و گسترش لازم از امر تولید و توزیع برق پرداخته و حتی برق‌رسانی به روستاها را که تا پایان سال 1357، فقط 4237 روستا برق‌دار بودند به 22541 روستا رسید. دولت سازندگی نیز از سال 1368 تا اواسط دهه 70، ابتدا به ترمیم خسارت‌ها و خرابی‌های دوران جنگ در صنعت برق کشور پرداخت و نیروگاه‌هایی که براثر آسیب‌های جنگ از مدار خارج شده بودند طی سه سال کار فشرده بازسازی کرد که این اقدام، چه کوشش و تلاش عظیمی را طلب می کرده است»
بنا به نظر سبز علی پور رئیس مرکز تجارت جهانی ایران «مشکل اصلی برق کشور این است که بر روی دستگاه‌ها و تجهیزات صنعت برق کشور سرمایه‌گذاری و نوسازی از بعد از دولت هشتم (خاتمی) نشده است» عدم توسعه و گسترش صنعت برق و تجهیزات آن از یک طرف و فرسودگی بیش از حد آنها از طرف دیگر، باعث بروز مشکلات فعلی شده است. اگر دولت‌های بعدی همان شیوه‌های دولت‌های قبلی در نوسازی و توسعه صنعت برق را ادامه می دادند، امروز کشور با بحران انرژی برق و گاز مواجه نبود.
به هرحال کمبود 20 هزار مگاوات برق، چیز ساده‌ای نیست و اگر دولت از طریق نوسازی و بازسازی تجهیزات (که البته در چنبره تحریم‌ها گرفتار شده) نتواند این مشکل را حل کند در سال‌های آتی با مشکلات و بحران‌های جدی‌تر مواجه خواهد بود.