مدیر کل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به از بین رفتن قبح سیگار در میان زنان گفت: به وضوح تغییرات فرهنگی را در خیابان‌های شهرها مشاهده می‌کنیم.
محمدرضا شالبافان، مدیر کل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره افزایش نسبی اعتیاد در کشور گفت: مطالعات مختلف در زمینه شیوع اختلالات سلامت روان و همچنین مواد مخدر انجام شده است. یکی از آخرین مطالعاتی که انجام شده و نتایج آن منتشر شده، دومین پیمایش ملی سلامت روان است که در سال ۱۴۰۱ انجام شده و نتایج آن به تازگی منتشر شده است.
به گفته وی اطلاعات درخصوص مواد مخدر از جمله شیوع و سایر آمارهای آن، توسط نهادی که گزارش‌دهنده نهایی است، ارائه می‌شود. این نهاد، ستاد مبارزه با مواد مخدر است و اطلاعاتی که داریم از پیمایش‌های مختلف و نهادهای مختلف جمع‌آوری شده است.
شالبافان در ادامه خاطرنشان کرد: به هر حال بخشی از اطلاعات، موجود است و طبق اظهارات مسئول مربوطه، به نظر می‌رسد متاسفانه به‌ویژه در برخی از مواد، شاهد افزایش شیوع و بروز آن‌ها در سال‌های گذشته هستیم.
این مقام وزارت بهداشت با بیان اینکه متاسفانه بخش قابل توجهی از این افزایش مربوط به افزایش مصرف در بین زنان در کشورمان بوده است، گفت: به‌ویژه در مورد موادی مانند دخانیات، انواع دخانیات از جمله سیگار که دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایل مهم احتمالاً افزایش شیوع به‌طور کلی در سطح جامعه است و البته اتفاق مهمی که به نظر می‌رسد، تأثیر مسائل فرهنگی و اجتماعی است.
آسیب‌های اجتماعی به‌طور نگران‌کننده‌ای افزایش پیدا کرده‌اند
وی با اشاره به اینکه آسیب‌های اجتماعی نیز متاسفانه در سال‌های گذشته به‌طور نگران‌کننده‌ای افزایش پیدا کرده‌اند، گفت: همچنین، رویکردهای فرهنگی تغییراتی کرده است که به نظر می‌رسد این مورد یکی از دلایل اصلی افزایش مصرف مواد است.
شالبافان تصریح کرد: به وضوح ما این تغییرات را در خیابان‌های شهرها مشاهده می‌کنیم. اکنون، پهنه مصرف دخانیات توسط خانم‌ها نسبت به سال‌های گذشته به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. در سطح شهر و در سینما و شبکه نمایش خانگی و… نیز ما با این صحنه مواجه هستیم. به‌طوری که در بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی، شاهد افزایش صحنه‌های مصرف الکل، مواد و دخانیات توسط زنان هستیم.
شالبافان اظهار داشت: متاسفانه بسیاری از افراد و هنرمندان و اهالی رسانه براین باورند که قبح سابق مصرف مواد مخدر و نمایش مصرف آن‌ها توسط بانوان در پرده سینما وجود ندارد. شاهد هستیم که این مصرف لزوماً تنها از سوی شخصیت‌های منفی داستان اتفاق نمی‌افتد، بلکه حتی بعضاً شخصیت‌های مثبت نیز در فیلم‌ها و سریال‌ها به مصرف الکل و دخانیات می‌پردازند. این موضوع جای نگرانی دارد، چراکه به نوعی می‌تواند باعث ترغیب مخاطب و تبلیغ مصرف در سطح جامعه شود.
به گفته وی به نظر می‌رسد همه ما باید به‌طور جدی به این موضوع پرداخته و برخورد کنیم، زیرا این یک موضوع بسیار مهم است. باید اقدامات لازم در خصوص آن انجام شود، اما باید با تاکید بر پیشگیری و فرهنگ‌سازی در سطح عمومی، همه دستگاه‌ها در این زمینه تلاش کنند.
مدیر کل دفتر سلامت روان وزارت بهداشت یادآور شد: در خصوص فعالیت‌های مرتبط با کاهش شیوع و بروز مصرف دخانیات در سطح کشور، باید گفت که انرژی و منابع قابل توجهی باید به کار گرفته شود. به نظر من، نیاز است که تعاملات بین‌بخشی با محوریت ستاد مبارزه با مواد مخدر توسعه یابد.
ضروت غربالگری اولیه افرادی که هنوز دخانیات مصرف نکرده‌اند
شالبافان تصریح کرد: لازم به ذکر است که معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی متولی موضوع پیشگیری و کاهش آسیب در سطح جامعه است. پیشگیری، به‌ویژه به معنای فرهنگ‌سازی عمومی و غربالگری اولیه در خصوص افرادی که هنوز مصرف نکرده‌اند، بسیار حائز اهمیت است.
این مقام وزارت بهداشت تأکید کرد: مداخلاتی که در جمعیت عمومی وجود دارند، به‌ویژه در افرادی که در معرض خطر قرار دارند، اما هنوز مبتلا نشده‌اند، عمدتاً متمرکز بر پیشگیری است. در کنار این مداخلات لازم است که مداخلات موثری با هدف کاهش آسیب به افرادی که به هر حال مصرف‌کننده هستند، ارائه شود.
شالبافان در پایان گفت: متاسفانه، شرایط بعضی از افراد به‌گونه‌ای است که ممکن است امکان ترک مواد را نداشته باشند. بنابراین، باید به این افراد کمک شود تا حداقل خودشان و دیگران از آسیب‌های مصرف مواد در امان بمانند. این نوع حمایت و مداخله می‌تواند شامل مشاوره، درمان و برنامه‌های حمایتی باشد که به کاهش آسیب‌های اجتماعی و بهبود وضعیت سلامت روان این افراد کمک کند.
تحلیل خبر
چه موقع جامعه دچار «بی‌هنجاری» می‌شود؟
دکتر محمدمهدی جعفری زاده
هنجارهای اجتماعی مجموعه قواعد و مقرراتی است که نحوه رفتار فرد را در جامعه مشخص می‌کند. کنش‌ها و روابط‌اجتماعی مردم با یکدیگر که باعث ایجاد نظم و ساماندهی جامعه می‌شود و از هرج و مرج و به هم ریختگی اجتماعی ممانعت می‌کند، تحت‌تاثیر هنجارهای اجتماعی صورت می‌گیرد.
چه موقع جامعه دچار بی‌هنجاری می‌شود؟ زمانی که
«انتظارات اجتماعی» با «واقعیت‌های جامعه» ناهماهنگ باشد، جامعه به سمت «بی‌هنجاری» و «فروپاشی هنجاری» می‌رود.
در کشور ما با توجه به فرهنگ عمومی، انتظارات از زنان چیست؟ یکی از این انتظارات این است که اهل سیگار و آلودگی به دود و موادمخدر نباشند. ولی به واقعیت موجود در جامعه مخصوصاً شهرهای بزرگ که نگاه می‌کنیم متاسفانه مشاهدات ما، خلاف آن را نشان می‌دهد.
امروز با کمال تاسف در اماکن عمومی زنانی را می‌بینیم که جلو چشم مردم، سیگار می‌کشند حتی در پارک‌ها، به صورت علنی موادمخدر استعمال می‌کنند و با مردهای معتاد به صورت گروهی، همزیستی نکبت‌بار به شکل کارتن‌خواب دارند!
قبح و زشتی سیگار کشیدن که زمانی حتی پسرانی که سیگاری می‌شدند آن را پنهان می‌کردند، امروز برای دختران شکسته شده است.
لذا جامعه در این زمینه دچار بی‌هنجاری و فروپاشی هنجارها شده و در حال سقوط هنجارهایش می‌باشد.
امیل دورکیم جامعه شناس شهیر فرانسوی، علت بی‌هنجاری را نه در رفتار و ویژگی‌های فردی بلکه در جامعه و شرایط اجتماعی می‌داند.
اگر نهادهای دولت، دین، خانواده و آموزش و پرورش توانایی حفظ هنجارهای خود را داشتند، هنجارشکنی و بی‌هنجاری، جامعه را فرانمی‌گرفت.
موقعی که این چهار نهاد، ضعیف می‌شوند بین «انتظارات اجتماعی» و «واقعیات اجتماعی» تضاد رخ می‌دهد و نهایتاً جامعه به سمت بی‌هنجاری می‌رود. حال در این شرایط جدید چه باید کرد؟