رئیس انجمن آندوسکوپی‌های گوارشی ایران گفت: روند سرطان معده در کشور رو به کاهش است، اما هنوز هم سرطان معده بیشترین علت مرگ‌های ناشی از سرطان را در هر دو جنس به خود اختصاص داده و بیماری خطرناک و پرشماری در کشور محسوب می‌شود. از طرفی ابتلا به سرطان روده بزرگ روند رو به افزایش دارد و پیش بینی این است که با روند فعلی حدود ۱۰ سال آینده تعداد تشخیص سرطان روده بزرگ حدود دو برابر افزایش یابد.
به گزارش ایسنا، دکتر کامران باقری لنکرانی در اولین نشست خبری انجمن آندوسکوپی‌های گوارشی ایران، گفت: یکی از اقدامات تشخیصی پرشمار در همه جای دنیا آندوسکوپی‌های گوارشی است. این اقدام تشخیصی در طول زمان تکامل یافته است یعنی اگر در گذشته از آندوسکوپی صرفاً برای تشخیص استفاده می‌شد، امروزه بیشتر استفاده ما تشخیص پیشرفته و اقدامات درمانی و تهاجمی پیشرفته است. برخی سرطان‌ها در مرحله اول با آندوسکوپی درمان می‌شود از طرفی برخی بیماری‌های که درمان آن در گذشته راهی جز جراحی نداشت امروز با این شیوه درمان می‌شود. امروزه می‌توان با امکانات موجود از روی شکل بافت روده سرطان را تشخیص داد.
وی با بیان اینکه از ۶۱ سال قبل انجمن جهانی آندوسکوپی آغاز به کار کرد، گفت: این فرآیند در کشور ما با تأخیر شروع شد اما مسیر آن رو به تکامل است. انجمن‌های علمی وظیفه اولشان گسترش علم در آن رشته است و هرچه فوق تخصصی‌تر به موضوع نگاه کنند حرکتشان در کرانه دانش قوی‌تر می‌شود. ضمن اینکه می‌توانند هم افزایی هم داشته باشند. البته واقعیت این است که مشکلات صنفی هم وجود دارد اما این انجمن باید در جهت گسترش مرز دانش در این رشته کار کند.
باقری لنکرانی با اشاره به اینکه در کشور ۹۰۰ نفر فوق تخصص گوارش و کبد دارند، اظهار کرد: امروزه حتی در برخی شهرستان‌ها مراکزی گسترده داریم که خدمات گسترده ارائه می‌دهند و اینها ما را ملزم می‌کند که به این موضوع عالمانه نگاه کنیم.
روند کاهشی سرطان معده در کشور
رئیس انجمن آندوسکوپی‌های گوارشی ایران در بخش دیگری از اظهارت خود با بیان اینکه روند سرطان معده در کشور رو به کاهش است، تصریح کرد: اما هنوز هم سرطان معده بیشترین علت مرگ‌های ناشی از سرطان را در هر دو جنس به خود اختصاص داده و هنوز بیماری خطرناک و پرشماری در کشور محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: از طرفی سرطان روده بزرگ روند رو به افزایش دارد و پیش‌بینی این است که با روند فعلی حدود ۱۰ سال آینده تعداد تشخیص سرطان روده بزرگ حدود دو برابر افزایش یابد. تغییر سبک زندگی، مصرف فست فودها، چاقی و... مقصر بروز این سرطان شناخته شده است. این امر بیانگر این است که باید به غربالگری سرطان روده توجه بیشتری کنیم. کار اول غربالگری برای کسانی است که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده دارند یا علامت‌های خیلی پیش پا افتاده مانند کم‌خونی و تغییر اجابت مزاج دارند.
وزیر اسبق بهداشت افزود: برای افراد فاقد علامت، بررسی مدفوع از نظر خون نهفته مهم است و قدم بعدی کلونوسکوپی است و این خدمت با گستردگی خوبی در کشور ارائه می‌شود.
وی اضافه کرد: چند وقت قبل شائبه‌ای پیش آمده بود که کلونوسکوپی باید در مراکز محدود انجام شود اما خوشبختانه اخیراً تصمیم بر این شده است که این خدمت در دسترس افراد بیشتری باشد و نکته مثبتی است که فرآیند غربالگری سرطان روده بزرگ را در حجم وسیع‌تری و حتی مراکز سرپایی انجام دهیم، این کاری بود که چند سالی متوقف شده بود.
سیر افزایشی بیماری‌های التهابی روده در کشور
وی با بیان اینکه بیماری‌های التهابی روده در کشور سیر افزایشی دارد، اظهار کرد: شاید ۵۰ سال پیش تنها ۱۰۰ مورد از این بیماری پیدا می‌شد اما امروزه ۶۰ هزارنفر بیمار ثبت شده داریم و حدس می‌زنیم تعداد واقعی ۱۰۰ هزار نفر باشد و احتمالاً ظرف ۱۵ سال آینده تعداد مبتلایان به بیماری‌های التهابی روده ۲.۵ برابر شود. این بیماری نیاز به مراقبت جدی دارد. خوشبختانه درمان‌های این بیماری در کشور به خوبی در دسترس است و شرکت‌های بایوتکنولوژی خیلی از درمان‌های جهانی را به داخل آوردند اما نیاز به مراقبت مزمن دارد تا از عوارض طولانی مدت پیشگیری شود. هدف اول ما گسترش مرزهای دانش در رشته و توانمند شدن ارائه‌دهندگان خدمت است.باقری لنکرانی ادامه داد: در سطح دنیا اتفاقاتی در حال وقوع است که لاجرم منجر به افزایش بروز بیماری‌های غیرواگیر می‌شود. به عنوان مثال افزایش سالمندی، چاقی، تغییر الگوی غذایی، افزایش مصرف دخانیات، احتمالاً استفاده از ظروف یکبار مصرف و... همگی از عوامل خطر سرطان‌ها و سایر بیماری‌های غیرواگیر محسوب می‌شوند. یا مثال دیگر اینکه سرطان روده بزرگ حدود ۵۰ سال قبل در چین بیماری کمی بود اما اکنون روند آن افزایشی است، اتفاقی که مشابه آن در کشور ما هم رخ داده است.
به گفته رئیس انجمن آندوسکوپی‌های گوارشی ایران هرچقدر در پیشگیری از سرطان‌ها به سمت اصلاح سبک زندگی، اصلاح تغذیه و... پیش برویم در پیشگیری از بروز سرطان هم موفق خواهیم بود. اگر در جهت ارتقای سلامت و کاهش عوامل خطر پیش نرویم روند افزایشی بیماری‌های غیرواگیر ادامه خواهد داشت.
نباید توسعه اقتصادی با عوامل خطرزا همراه باشد
وی تاکید کرد: اکنون که بحث برنامه هفتم توسعه داغ است یکی از موضوعات مهم کاهش عوامل خطرزای بیماری‌ها است. نباید توسعه اقتصادی را به گونه‌ای طراحی کنیم که با عوامل خطرزا همراه باشد. یکی از عوامل خطرزا در کلانشهرها آلودگی هوا است که حتی در برخی استان‌ها به عامل سوم یا چهارم بروز بیماری‌های غیرواگیر بدل شده است و باید این روند تغییر کند.
باقری لنکرانی افزود: یکی از کارهای انجمن‌های پزشکی کمک به تدوین راهنمای بالینی درمان بیماری‌ها است. در مورد انجام کلونوسکوپی برای غربالگری سرطان روده غیر از کسانی که در بستگان درجه یک خود فرد مبتلا داشته باشند یا دارای علائم باشند حتماً لزومی به انجام این کار نیست و ما می‌توانیم غربالگری را به شیوه دیگری انجام دهیم.
بیمه‌ها باید در خدمات پیشگیرانه نیز فعال باشند
لنکرانی در پاسخ به پرسش ایسنا درباره پوشش بیمه‌ای خدمات غربالگری و پیشگیری کننده از سرطان‌های گوارشی، نیز تصریح کرد: در این زمینه احتیاج به تلاش بیش از پیش است. متاسفانه رویکرد برخی شرکت‌های بیمه این است که هزینه‌ها را کاهش دهند درحالی که رویکرد باید سبب افزایش کیفیت خدمات و جامعیت آن باشد. در شرایطی که ما در حال رایزنی برای ارائه ابلاغیه مجاز بودن انجام کلونوسکوپی در مطب‌ها بودیم اما برخی سازمان‌های بیمه‌گر این پوشش بیمه را حذف کردند که کاری ظالمانه بود که هزینه را بر عهده بیمار گذاشتند. بیمه‌ها باید در خدمات پیشگیرانه نیز فعال باشند.
وی در بخش دیگری از سخنان گفت با بیان اینکه مستندات علمی نشان داده که کانون‌های سرطان در کشور پراکندگی خاصی دارد، گفت: به عنوان مثال بیشترین شیوع سرطان معده در نیمه شمالی کشور است که بخشی مربوط به نوع تغذیه، ژنتیک و... است. نمی‌توان انکار کرد که اگر آب به نیترات آلوده باشد احتمال بروز سرطان معده افزایش می‌یابد. در شهرهای جنوبی کشور بیشتر سرطان روده رواج دارد یا می‌دانیم که آلودگی هوا احتمال ابتلا به سرطان ریه، مری و... را افزایش می‌دهد که این روند را در کلانشهرها شاهد هستیم. عوامل خطر در استان‌های مختلف ناهمگن هستند اما باید نسبت به مقابله با آنها اقدام کرد.
لنکرانی با تاکید بر اهمیت شناسایی عوامل خطر بروز سرطان‌ها، اظهار کرد: به عنوان مثال در مورد ظروف یکبار مصرف حدس‌هایی می‌زنیم ولی هنوز مستندات قوی و کاملی نداریم و قصد ایجاد ترس و واهمه نداریم.
در ادامه این نشست خبری دکتر امیرپاشا طبائیان دبیر علمی انجمن آندوسکوپی‌های گوارشی ایران، با بیان اینکه آندوسکوپی این روزها از بحث تشخیصی خارج شده و وارد بحث درمانی کم تهاجمی شده است، گفت: بسیاری از مواردی که درمان سنگین نیاز داشت اکنون با عوارض کمتر و به این شیوه درمان می‌شود. انجمن ما با هدف پیشرفت این موارد تأسیس شده است.وی افزود: به خاطر تصمیم غلط دولت قبل، بحث انجام کلونوسکوپی در مطب ممنوع شده بود اما امروز به همت تیم درمان وزارت بهداشت این مشکل حل شد و از این به بعد پس از ابلاغیه انجام کلونوسکوپی در مطب آزاد خواهد شد. این سبب افزایش دسترسی مردم به خدمات شده و از رشد سرطان‌های روده با تشخیص زودرس جلوگیری می‌کند.
طبائیان افزود: الان توصیه می‌کنیم افراد از سن ۴۵ سال به بالا خصوصاً، اگر سابقه خانوادگی ابتلا یا علائمی مانند کم‌خونی داشته باشند توصیه به کلونوسکوپی می‌کنیم و وقتی در مراحل اول بیماری تشخیص داده شود به راحتی با روش کم تهاجمی درمان می‌شود و بار مالی کمتری هم به نظام سلامت وارد می‌کند.
به گفته وی انجمن‌های علمی بازوی مشورتی وزارت بهداشت هستند. در وزارت بهداشت همه مسئولین از همه رشته‌ها اطلاعات کافی ندارند برای انجام کار کارشناسی درست، نیاز است که مشورت کنند و ما این کمک را می‌کنیم.
تحلیل خبر
امکانات و شرایط اجتماعی و نقش آن در سلامت جامعه
دکتر محمدمهدی جعفری زاده
زمینه‌های ظهور و گسترش بعضی از بیماری‌ها به «شرایط و امکانات جامعه» مربوط می‌شود.
به عبارت دیگر اگر طبق برهان خلف، برخی زمینه‌های اجتماعی که تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر بعضی بیماری‌ها دارند را حذف کنیم، خود به خود بسیاری از بیماری‌ها هیچگاه متولد نخواهد شد. این طور که دکتر لنکرانی رئیس انجمن اندسکوپی های گوارشی ایران گفته‌اند: وجود نیترات در آب احتمال ابتلا به سرطان معده، آلودگی هوا احتمال افزایش سرطان ریه و مری، مصرف فست فودها، نداشتن رژیم غذایی سالم و سبک زندگی غلط احتمال مبتلا شدن به سرطان روده و ... را افزایش می‌دهد.
شاخه‌ای از جامعه شناسی تحت عنوان «جامعه شناسی پزشکی» عهده‌دار مطالعه و تحقیق پیرامون رفتارها، عوامل و شرایط زندگی اجتماعی است که موجب آسیب به جسم یا روان افراد می‌شود و زمینه بروز و ظهور انواع بیماری‌های جسمی و روانی را در جامعه فراهم می‌آورد.
بدون شک همه پدیده‌های اجتماعی با ضریب نفوذ متفاوت بر سلامتی مردم اثرگذار هستند. فقر و ثروت، بیکاری و اشتغال، ازدواج و طلاق، گرسنگی و سیری، غم و شادی، روابط شایسته و ناشایسته اجتماعی، تنش و آرامش، خشونت و مدارا، ناسازگاری و سازش، انعطاف و نفوذناپذیری و ... هر کدام می‌تواند عامل موثری در سلامت یا بیماری مردم یک جامعه باشد.
همچنین اگر مردم در شرایط اقتصادی نامطلوب باشند و نتوانند انواع ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و ... که لازمه یک نظام تغذیه‌ای سالم است را به بدن خود برسانند و دچار سوءتغذیه شوند، متعاقب آن «نظم رفتاری» آنان نیز متفاوت خواهد بود.
برخی کجروی ها و بزه‌های جمعی که در جامعه شیوع پیدا می‌کند نتیجه شرایط اجتماعی است که مستقیماً بر سلامت جسم و روان آنان نیز اثرگذار است.
هوای آلوده، آب آلوده، مواد غذایی آلوده و ... باید به نوعی مدیریت شود که به حذف آلودگی آنها منجر شده و اعتماد و اطمینان عمومی را نسبت به روند سلامت محوری تضمین کند و مردم را از خطرات انواع بیماری‌ها مصون بدارد. اینها به روابط اجتماعی سالم و پسندیده کمک می‌کند و در یک چرخه علت و معلولی، هر کدام بر دیگری اثر متقابل و فزاینده خواهد داشت و زمینه‌های بیماری‌زایی را ایجاد یا از بین می‌برد. اگر نگوییم اکثریت، حداقل نیمی از سرطان‌ها و بیماری‌های دیگر می‌تواند منشأ اجتماعی داشته باشد.
پس هم مردم و هم مسئولان باید شرایط و امکانات «زندگی جمعی بهتر» را فراهم کنند تا بسیاری از بیماری‌ها فرصت ظهور و بروز پیدا نکنند.