وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از افت سه پله‌ای رتبه علمی ایران در جهان خبر داد و گفت: این موضوع یک نگرانی درستی است که وزارت علوم هم به این موضوع توجه دارد. این اتفاق از سال ۲۰۲۱ شروع شد که در واقع جایگاه علمی کشور در این سال رتبه ۱۴ در جهان بود و متاسفانه با تغییر جایگاه این عدد به ۱۷ رسیده است.
به گزارش ایسنا، دکتر حسین سیمایی صراف در نشست خبری که در حاشیه دومین اجلاس وزرای آموزش عالی کشورهای اسلامی در چارچوب سکوی گفت و گوی OIC_15 که در هتل اسپیناس پالاس در حال برگزاری است، تقویت دیپلماسی علمی را یکی از مأموریت‌های اصلی وزارت علوم دانست و گفت: در این زمینه دانشگاه‌ها و رایزن‌های علمی کشور فعال شدند، یکی از مأموریت‌های این مراکز این است که نخبگان خارجی را شناسایی کنند تا حضور آنها را در زمینه تبادل تجربه، در کارگاه‌های آموزشی به ویژه تابستان فراهم کنند.
وی در ادامه از تدوین سند اخلاق هوش مصنوعی در یونسکو خبر داد و تصریح کرد: در این زمینه ایده جمهوری اسلامی را منتقل کردیم که این ایده پذیرفته شده است و امیدوارم به تصویب نهایی برسد.
وزیر علوم تاکید کرد: ما سفری اخیراً به عراق داشتیم و تفاهم‌نامه‌هایی در زمینه‌های مختلف اعم از ایجاد فرصت‌های مشترک مطالعاتی برای اساتید دو کشور، تبادل دانشجو و استاد، ایجاد دانشگاه، راه‌اندازی پارک و غیره منعقد کردیم. همچنین دیدارهای دوجانبه‌ای نیز در این زمینه‌ها با مسئولان چین داشتیم که امیدواریم اجرایی شود.
وزیر علوم هوش مصنوعی را فناوری مهم و ضروری برای بشر دانست و گفت: موضوع این نشست به هوش مصنوعی اختصاص یافته است. بسیاری از کشورها به توانمندی نخبگان ایرانی در این حوزه اذعان دارند؛ اما یکی از دغدغه‌های ما ابعاد اخلاقی این حوزه است و ما این دغدغه را در سند هوش مصنوعی لحاظ کردیم و امیدوارم به تصویب برسد.
وی درخصوص جذب دانشجویان خارجی تا پایان برنامه توسعه هفتم نیز اظهار کرد: در این اجلاس توانمندی کشور، دانشگاه‌ها و پارک‌های خود را به کشورهای اسلامی ارائه می‌دهیم؛ اما کشورها بر اساس توانمندی از کشور مقصد، دانشجویان خود را تشویق و تقویت می‌کنند تا فرایند اعزام برای تحصیل فراهم شود.
وزیر علوم درخصوص از دست دادن جایگاه علمی کشور در جهان نیز گفت: این یک نگرانی درستی است وزارت علوم هم به این موضوع توجه دارد. این اتفاق از سال ۲۰۲۱ شروع شده است که در واقع جایگاه علمی کشور در این سال رتبه ۱۴ در جهان بود که متاسفانه با تغییر جایگاه این عدد به ۱۷ رسیده است.وی افزود: برای اینکه رتبه علمی کشور را تقویت کنیم باید اقداماتی نظیر حمایت مالی از پژوهشگران، به‌روزرسانی آزمایشگاه‌ها، حمایت از استادان برای انتشار مقالات علمی، رفع دغدغه‌های علمی اساتید و تقویت بنیه مالی دانشگاه‌ها را مورد توجه قرار دهیم.وزیر علوم افزود: دولت معتقد به ارتقای جایگاه علمی کشور است. ما همچنان از بهترین استادان، دانشجویان و محققان برخوردار هستیم که بسیاری از کشورها دنبال جذب آنها هستند؛ اما برای بدست آوردن جایگاه باید اقداماتی مختلفی انجام داد که اغلب آن تقویت بنیه مالی است. در گذشته خواننده پول مقاله را می‌داد؛ اما امروز استاد باید برای چاپ مقاله باید بیش از ۱۰۰۰ دلار بدهد که بسیاری از اساتید این توانمندی را ندارند. بنابراین ارائه مقالات نیازمند پشتوانه مالی است. امروزه این حمایت در شأن و جایگاه اساتید نیست.
تحلیل خبر
چرا به اُفت سه پله‌ای رتبه علمی کشور در جهان رسیده‌ایم؟
دکتر محمدمهدی جعفری زاده
مهم‌ترین پایه پیشرفت و توسعه هر کشوری، «توانایی علمی» آن کشور است. توانایی علمی نیازمند پیش‌زمینه و ابزارهایی است که از جمله آنها پشتوانه اقتصادی و فضای باز آزاداندیشی است. برای تولید علم باید خرج و هزینه کرد. با دست خالی و صرفه جویی در این راستا، هیچ کشوری به توانمندی علمی نرسیده. دو مقوله «آموزش» و «پژوهش» اگر بخواهد نتیجه‌بخش و مولد باشد، پول می‌خواهد.
محققان، دانشمندان، مخترعان، مبتکران، اساتید دانشگاه، دانشجویان و حتی دانش آموزان، بدون امکانات، ابزار و تجهیزات لازم و حمایت مالی نمی‌توانند دستاورد بدیع، بکر و درخشانی در حوزه‌های مختلف علوم داشته باشند.
از بین موارد فوق، دوره دانش‌آموزی را دست کم نگیریم. کشورهایی در حوزه‌های علوم، موفق‌ترند که از دوره ابتدایی تا دبیرستان، همه امکانات و تجهیزات تحقیقاتی و آزمایشگاهی را در اختیار دانش‌آموزان بگذارند و آنها را به «اندیشیدن و نوآوری» عادت دهند. سپس دانش‌آموزانی که با این «ذهن خلاق» وارد دانشگاه شوند، بدون شک اگر در دانشگاه‌ها نیز امکانات متناسب و به روز داشته باشند، آمادگی اوج گرفتن در سپهر ابداع، اختراع، اکتشاف و نوآوری را خواهند داشت.
چرا به قول وزیر علوم، تحقیقات و فناوری «با اُفت سه پله‌ای رتبه علمی ایران در جهان مواجه هستیم» چون چنین امکانات و تجهیزاتی و حمایت‌های مالی لازم و انگیزه‌های تحقیقاتی و پژوهشی در کشور رو به ضعف رفته و با مهاجرت نخبگان و پژوهشگران، پشتوانه علمی - پژوهشی کشور سست شده است. طبیعی است که نتیجه آن، اُفت سه پله‌ای رتبه علمی کشور در جهان باشد. اگر برای این اُفت و خسارت علمی، فکر جدی و فوری نشود، در آینده با وضعیت بدتری به لحاظ جایگاه و رتبه علمی در سطح جهان مواجه خواهیم بود و به جای «تولید علم»، «مصرف‌کننده آن» بوده و حتی شاید مصرف‌کننده خوبی هم نباشیم.