مرحوم علامه محمدباقر درچه‌ای از شاخص‌ترین معلمان ایران زمین است که هیچگاه درس و بحث را تعطیل نکرد. روایت‌های عجیبی از اهتمام او به تدریس و نظمش وجود دارد.
گوینده مطلب سست به منبر نرود
خبرگزاری مهر، آیت‌الله محمدباقر درچه‌ای در بعد اعتقادی بسیار به مطالب دقیق و مستند اهمیت می‌داد. به همین دلیل هیچ واعظی جرأت نداشت در محضر ایشان به منبر برود و مطالب سست بگوید؛ زیرا که مرحوم آیت‌الله العظمی درچه‌ای سریعاً فریاد می‌زد که از منبر پایین بیاید و مطلب سست به مغز مخاطبان فرو نکند. فقط واعظی می‌توانست نزد ایشان به منبر رود که سخنانش مستند به آیات و اخبار صحیح باشد.
رضاخان را به حضور نپذیرفت
اشاره شد که آیت‌الله درچه‌ای نسبت به مال دنیا بسیار بی‌اعتنا بود و در خوراک و پوشاک به حداقل‌ها قناعت می‌کرد. در کتاب «همایی نامه» از قول زنده‌یاد جلال الدین همایی نقل شده «نان و خورش شام و نهار آیت‌الله درچه‌ای پیاز و سبزی بود. مکرر برای ایشان سهم امام‌های کلان می‌آوردند اما ایشان دیناری را نمی‌پذیرفت.» آقا نجفی قوچانی در «سیاحت شرق» روایت کرده که «آیت‌الله درچه‌ای در شهر منزل داشت و پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها به درچه (محل تولد خود) می‌رفت و پس از بازگشت نان و ماست مصرفی خود تا آخر هفته را به همراه می‌آورد.»
همین صفای باطن و بی‌اعتنایی به دنیا باعث شده بود که او از پس دیکتاتور هم بربیاید. رضاخان با آن وحشت و اختناقی که در جامعه ایجاد کرده بود، زمانی که به اصفهان رفت خواهان ملاقات با این عالم برجسته شد اما به شهادت کتاب «قصه‌های خواندنی از چهره‌ای ماندنی» ایشان تقاضای رضاخان را نادیده گرفت و او را به حضور نپذیرفت.
تحلیل خبر
اصالت با «علم» است نه پست و مقام
تفاوت عمده و اساسی انسان با دیگر موجودات در «فهم، شناخت، بینش و گزینش» اوست همه اینها هم، به «علم و دانایی» مربوط
می‌شود.
اگر بشر، علم نداشت با حیوانات دیگر تفاوت معنادار و کارسازی نداشت. ریشه و مایه همه تحولات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بشر در علم او بوده و بقیه داشته‌های انسان، منتزع از علم و دانایی اوست لذا بجاست که همه کسانی که چند صباحی به پست و مقامی عاریتی می‌رسند، بر اسب غرور سوار نشوند و در مقابل علم و اصحاب فهم و دانایی، تواضع و فروتنی داشته باشند. چرا که پست و مقام دنیوی نه اصالت ذاتی دارد و نه ماندگاری ابدی. چرخش دائمی آنها نیز در میان انبوهی از افراد، از گذشته تاکنون بر همه روشن و ثابت است. به قول امام علی(ع) ارزش پست های دنیوی و حکومت بر مردم، کمتر از ارزش آب بینی بز است.
علامه درچه‌ای خوب تشخیص داده‌اند که مقام علم بالاتر از مقام حکومتی فردی همچون رضاشاه است. این به معنی تکبر و خودبزرگ بینی نیست بلکه حفظ جایگاه علم در مقابل پست و مقام است.
صاحبان علم و اندیشه نیز باید عزت و کرامت نفس داشته باشند و خود را خوار و کوچک نکنند. نوع رفتار آنها باید جایگاه علم را بالا ببرد. فهم درست صفات و داشته های انسانی، بزرگترین خدمت به جامعه بشری و محدود کردن قدرت و لجام زدن بر آن است.