به گفته رئیس پیشین هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران هزینه پرداخت‌شده برای فیلترشکن گاه بیشتر از هزینه‌ای است که برای استفاده از اینترنت به اپراتورها پرداخته می‌شود. همچنین، گردش مالی این کسب‌وکار به اندازه گردش مالی یک اپراتور اینترنت است.
حسین اسلامی، رئیس پیشین هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا شرحی از وضعیت تجارت فیلترشکن در ایران ارائه کرد و گفت: از شهریور ۱۴۰۱ تاکنون با حجم بیشتری از معامله فیلترشکن در کشور مواجه هستیم و هرچند وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و دولتمردان دیگر هم تاکید داشته‌اند که فروشندگان فیلترشکن باید شناخته شوند اما تاکنون هیچ گزارش شفافی درباره مجموعه‌هایی که این کسب‌وکار را پیش می‌برند به دست نیامده است.
وی افزود: در حال حاضر هر یک از ما ماهانه رقمی را برای خرید فیلترشکن می‌پردازیم و این خدمت در سبد خرید خانوار وارد شده و جایگاه مهمی در این سبد دارد و حتی گاه در شهری مانند تهران شاهد هستیم هزینه پرداخت‌شده برای فیلترشکن بیشتر از هزینه‌ای است که برای استفاده از اینترنت به اپراتورها پرداخت می‌شود.
اسلامی اظهار کرد: با این تفاسیر تصویری که از گردش مالی این کسب‌وکار حاصل می‌شود می‌تواند دربرگیرنده ارقام هنگفتی باشد اما چون ارقام شفاف نیست، نمی‌توان رقم دقیقی را از درآمد مجموعه‌های عرضه‌کننده عنوان کرد. اما می‌توان گفت که گردش مالی این کسب‌وکار به اندازه گردش مالی یک اپراتور اینترنت است در حالی که عرضه‌کنندگان اینترنت مالیات پرداخت نمی‌کنند.
رئیس هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای ادامه داد: کارایی کسب‌وکارهای مرتبط با فیلترشکن به ناکارآمد شدن سیاست فیلترینگ در کشور انجامیده و حتی در استفاده همزمان از سرویس‌های داخلی و خارجی اختلال ایجاد کرده است؛ به طور مثال وقتی فیلترشکن فعال است امکان استفاده از پلتفرم‌های بانکی از بین می‌رود.
وی خاطرنشان کرد: فارغ از چالش‌های مرتبط با کسب‌وکارها، اجبار به نصب فیلترشکن خانواده‌ها را در محدودسازی دسترسی کودکان در فضای اینترنت به چالش کشانده و همچنین احتمال نصب بدافزارها را بالا برده و امنیت تلفن‌های همراه را پایین آورده است، این در حالیست که نسل جوان‌تر که به نسل «زِد» معروفند، بیشتر تقاضای دسترسی به فیلترشکن را دارند اما عمومیت استفاده از این خدمت همه نسل‌ها و از نظر جغرافیایی همه کشور را دربرگرفته است زیرا امروز حتی در ساده‌ترین امور مانند به‌روزرسانی برنامه‌ها در گوگل‌پلی نیاز به فیلترشکن است در حالی که وزیر ارتباطات خود به صراحت اظهار داشته‌اند که نظر کارشناسی ایشان هم بر رفع فیلتر گوگل‌پلی است.
اسلامی گفت: به هر حال این کسب‌وکار امروز به بیزنس بزرگی تبدیل شده که به نظر نمی‌رسد بتوان به راحتی آن را کنترل کرد؛ در حال حاضر بیشتر دسترسی‌ها به زمان پیش از فیلترینگ برگشته و آنچه به جا مانده نارضایتی‌های جدی، مشکلات امنیتی و تحمیل هزینه خرید فیلترشکن به خانوار است.
این کارشناس درباره عوامل تاثیرگذار بر قیمت فیلترشکن توضیح داد: قیمت این سرویس را سختی دسترسی به آن مدیریت می‌کند؛ وقتی دسترسی به فیلترشکن سخت می‌شود در شرایطی که بخشی از جامعه در فضاهای فیلترشده از قبیل اینستاگرام، تلگرام و توییتر کسب‌وکار خود را به طور مستقیم و غیرمستقیم پیش می‌برند، ناچار به پرداخت هزینه فیلترشکن هر قدر هم بالا هستند زیرا در غیر این صورت با از بین رفتن کسب‌وکار خود مواجه می‌شوند و اینجا دیگر عرضه و تقاضا در قالب یک رفتار اقتصادی مطرح نیست.
وی تصریح کرد: به یقین اخلاق ملی و دینی جامعه ایرانی دسترسی به سایت‌های غیراخلاقی یا ضدامنیت ملی را تحمل نمی‌کند با این حال دامنه فیلترینگ امروز به اندازه‌ای وسیع شده که حتی کسانی که درگیر این چالش‌های غیراخلاقی و غیردینی نیستند با فیلترینگ در کشمکش هستند. اسلامی در ادامه از ناامن بودن مبادی تأمین فیلترشکن گفت و اظهار کرد: مبادی امن نیستند زیرا کسب‌وکارهای فعال در این حوزه شناسایی نشده‌اند و ارتباطات تامین‌کنندگان داخلی با اشخاص حقیقی و حقوقی است که در خارج از کشور هستند در نتیجه ما با هیچ مجموعه پاسخگویی مواجه نیستیم و حتی در داخل حاکمیت نیز کسی نمی‌تواند شناسایی کند که چه مجموعه‌هایی فیلترشکن عرضه می‌کنند و البته که تامین‌کنندگان سعی دارند خود را در بالاترین سطح ناشناخته بودن نگاه دارند تا کسب‌وکارشان دچار مشکل نشود.
تحلیل خبر
آیا مدیران به اهداف خود از فیلترینگ رسیده‌اند؟
دکتر محمدمهدی جعفری زاده
براساس آموزه‌های علم مدیریت، مدیر هر دستگاه، سازمان و مجموعه‌ای باید اهداف خود و سازمانش را مشخص کند و فواصل زمانی معینی را جهت ارزیابی حصول آن اهداف در برنامه‌اش بگنجاند.
میزان نیل به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت، نشان‌دهنده موفقیت یا ناکامی مدیران است. هر پروژه و برنامه‌ای که مدیر درصدد اجرای آن است باید مرتباً میزان نیل به هدف یا اهداف آن را بسنجد. آنگاه اگر پس از تلاش‌های فراوان نتوانست به آن اهداف برسد باید در ادامه دادن آن تجدیدنظر کرده و آن را کنار بگذارد چرا که هرچه جلوتر برود ضرر و خسارت آن بیشتر خواهد بود.
حال اگر فیلتر کردن بعضی از سکوهای (پلتفرم‌های) خارجی را به عنوان یک پروژه بدانیم، مسئولان باید به صورت شفاف مشخص کنند که هدف از فیلتر کردن آنها چه بوده است؟ آیا پس از گذشت چند سال، به آن اهداف رسیده‌اند؟ اگر هدف، عدم دسترسی مردم به سکوهای خارجی بوده، آیا کاربران از آنها مهاجرت کرده و به جایگزین داخلی آنها روی آورده‌اند؟ آیا آماری را می‌توانند اعلام کنند که نشان دهد از زمان شروع فیلترینگ تاکنون، از آمار کاربران پلتفرم های خارجی همانند اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و ... کاسته شده است؟ یا هدف، خرج گذاشتن روی دست مردم با خرید انواع فیلترشکن بوده است؟ این عمل برای چه کسانی درآمدزایی داشته است؟ مسئولان ذیربط باید اهداف کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت خود را از اِعمال فیلترینگ و میزان موفقیت یا شکست‌شان را اعلام و برنامه آینده خود را برای مردم تشریح کرده تا با تشریک مساعی ملی، این پروژه را ادامه داده یا حذف کنند.