بیماری سرطان را می‌توان از پرهزینه‌ترین بیماری‌های جوامع امروزی دانست که در حال افزایش است و برخی از انواع سرطان‌ها، از شدت شیوع بیشتری برخوردارند.
به گزارش خبرنگار مهر، بیماری سرطان که برخی از انواع آن از شیوع بالایی برخوردارند، باعث می‌شود اقتصاد سلامت کشور تحت‌الشعاع هزینه‌های این بیماری قرار بگیرد. در حالی که حدود ۵۰ درصد از سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند و می‌توان با اقدامات کم‌هزینه، از تحمیل هزینه‌های سنگین به نظام سلامت کشور جلوگیری کرد.
در این بین، انجام غربالگری سرطان‌های شایع، یکی از اقداماتی است که وزارت بهداشت می‌بایست به آن توجه داشته باشد. زیرا، در سرطان‌هایی همچون سرطان پستان، روده بزرگ، پوست و…، روند شیوع رو به افزایش است.
توجه به مسیر بیماریابی
علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بیان اینکه شیوع بیماری‌های غیرواگیر به ویژه سرطان در جامعه ایرانی نیاز به توجه جدی دارد، گفت: تغییر دموگرافیک و اپیدمیولوژیک، سرطان را به مسئله مبتلابه کشور تبدیل کرده و در این مسیر بیماریابی، تغییر الگوی بیماری‌ها، تغییر در اقتصاد سلامت، تغییر در نحوه مراجعات درمانی و تغییر در الگوی خدمات اولیه و پیشگیری نیاز به توجه بسیار دارد.وی با عنوان این مطلب که به طور کلی تغییرات شگرف در حوزه بیماری سرطان در ایران تفاوت چندانی، به جز تغییرات متناسب با اقتضائات بومی، نسبت به سایر کشورها در جهان ندارد، افزود: شیوع سرطان کولورکتال، مری و معده در شمال غرب و شمال شرق ایران که ناشی از ذائقه غذایی این مناطق است، باید مورد توجه قرار گیرد.
زالی ادامه داد: از طرفی به دلیل عدم حفاظت فردی زارعان و کشاورزان از پوست خود در برابر نور خورشید، سرطان پوست نیز یکی از شایع‌ترین سرطان‌های کشور محسوب می‌شود.
وی تصریح کرد: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حوزه ثبت بیماری‌ها و رجیستری اقدامات ویژه‌ای کرده است. همچنین وجود مرکز تحقیقات پیشرو سرطان، ارائه خدمات تسکینی و پیشتازی خدمات مراقبتی سرطان در بیمارستان‌های شهدای تجریش و کودکان مفید در سطح ملی، ظرفیت مطلوبی را در دانشگاه ایجاد می‌کند.
زالی افزود: به دلیل چنین جایگاهی در حوزه غربالگری، تشخیص و درمان سرطان، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از هرگونه برنامه‌های علمی، پژوهشی، مدنی و عام‌المنفعه استقبال می‌کند.
وی تاکید کرد: زدودن آلام ناشی از سرطان می‌تواند در اقتصاد خانواده اثرگذار باشد. گاهی آثار اقتصادی جبران ناپذیر گران بودن دارو، درمان و هزینه‌های جانبی این بیماری به نسل‌های بعدی نیز منتقل می‌شود، از طرفی سرطان یک بیماری چندوجهی است و خسارت‌های روانی و اجتماعی قابل توجهی را نیز به همراه دارد. نیاز است برنامه‌های حمایتی، ترویجی و ایجابی به نحوی باشد تا نقش مهمی در زدودن درد این بیماری از کالبد خانواده ایفا کند.
اهمیت غربالگری سرطان‌های شایع
در همین حال، امیر صادقی فوق تخصص گوارش و کبد، با اشاره به اینکه پولیپ‌های روده از جمله ضایعات پیش‌سرطانی هستند که شیوع ۲۵ درصدی در بالای ۵۰ ساله‌ها دارند، گفت: چنانچه جامعه هدف تحت برنامه‌های غربالگری قرار نگیرند، از هر ۲۰ نفر یک نفر مبتلا به سرطان روده بزرگ خواهد شد، ضمن اینکه سرطان روده بزرگ در افراد جوان زیر ۵۰ سال در حال افزایش است و این زنگ خطری برای جامعه محسوب می‌شود.
وی افزود: پیش از این از هر ۱۰ نفر مبتلا به سرطان روده بزرگ یک نفر کمتر از ۵۰ سال سن داشت ولی متأسفانه در حال حاضر از هر پنج نفر یک نفر زیر ۵۰ سال سن دارد که به این بیماری مبتلا است.
این فوق تخصص گوارش و کبد به نشانه‌های بیماری‌های گوارشی اشاره کرد و ادامه داد: مثال بارزی که درباره این بیماری‌ها وجود دارد اینگونه مطرح می‌شود که بسیاری از این بیماری‌ها مثل کوه یخ هستند، ما تنها قسمتی از کوه یخ را که بالای آب است مشاهده می‌کنیم، در حالی که حجم عمده کوه یخ که زیر آب قرار داد اصلاً به نظر نمی‌آید.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان کرد: تمام جمعیت ۴۵ تا ۸۰ ساله‌ها نیز باید تحت غربالگری روده بزرگ قرار بگیرند، این غربالگری‌ها می‌تواند به شکل تست‌های مدفوع یا به صورت سالیانه و یا هر ۱۰ سال یکبار باشد، مثلاً فردی که هیچ گونه نشانه بالینی ندارد باید از سن ۴۵ تا ۷۵ سال حتماً برنامه غربالگری روده بزرگ را انجام دهد.
وی به افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند نیز هشدار داد و گفت: سن غربالگری در این افراد ۱۰ سال کمتر از سایرین است، ضمن اینکه بازه‌های زمانی غربالگری در این افراد کاهش پیدا می‌کند، عمدتاً افرادی که سابقه غربالگری روده بزرگ را دارند باید غربالگری خود را حتماً توسط کولونوسکوپی انجام داده و تنها به تست‌های مدفوع اکتفا نکنند، این افراد باید هر ۵ سال یکبار تحت برنامه‌های غربالگری قرار بگیرند.
میزان شیوع سرطان‌ها در ایران
محمدرضا سهرابی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سرطان را دومین علت مرگ و میر بعد از بیماری‌های قلبی عروقی عنوان کرد و افزود: سالانه بیش از ۱۳۵ هزار نفر در کشور مبتلا به سرطان می‌شوند که تا سال ۱۴۲۰ این تعداد بیش از ۱۰۰ درصد افزایش خواهد داشت و آمار مبتلایان به بیش از ۲۹۰ هزار نفر در سال خواهد رسید.
وی درباره سرطان‌های شایع، گفت: بعد از سرطان‌های پوست که شایع‌ترین نوع سرطان در جهان هستند، سرطان‌های پستان در زنان، روده بزرگ، پروستات در مردان و معده از سرطان‌های شایع در کشور هستند.سهرابی، افزایش امید زندگی، تغییر در شیوه زندگی و عوامل محیطی را از جمله علت‌های افزایش برخی از سرطان‌ها در ایران و جهان عنوان کرد و افزود: در اوایل دهه ۶۰ امید زندگی تقریباً ۵۸ سال بود اما در حال حاضر این عدد برای مردان ۷۶ سال و در زنان ۷۸ سال است؛ هر قدر سن افراد بالاتر می‌رود شانس و فرصت بروز سرطان نیز بیشتر می‌شود.
وی، تغییر شیوه زندگی از جمله استعمال دخانیات، مصرف غذاهای شور، چرب، پرکالری و کم تحرکی را از دیگر عوامل بروز سرطان دانست و تاکید کرد: این رفتارها به طور مستقیم یا غیرمستقیم در بروز سرطان‌ها نقش دارند به عنوان مثال عادت‌های غذایی نادرست، چاقی و اضافه وزن احتمال ابتلاء به برخی سرطان‌ها مانند پستان و روده بزرگ را افزایش می‌دهد.وی، استعمال دخانیات را یک رفتار پرخطر عنوان کرد و گفت امروزه دخانیات به عنوان مهمترین عامل خطر قابل اجتناب سرطان شناخته می‌شود.به گفته معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، عوامل محیطی مانند افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و آلاینده‌ها و برخی عوامل شیمیایی زیان‌آور در محیط کار از دیگر علل بروز سرطان‌ها هستند.سهرابی با اشاره به اهمیت موضوع پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان، افزود: به رغم افزایش بروز سرطان در سال‌های اخیر با روش‌های درمانی جدید بقای بیماران تا حدودی بهبود پیدا کرده است.وی خاطر نشان کرد: علاوه بر درمان‌های موثرتری که امروزه در دسترس است، افزایش آگاهی مردم و دسترسی به روش‌های تشخیص زودهنگام و غربالگری‌ها شانس شناسایی سرطان در مراحل اولیه و مداخلات و درمان‌های مؤثرتر سرطان‌ها را فراهم کرده است.
سهرابی از شهروندان دعوت کرد ضمن رعایت شیوه زندگی سالم با مراجعه به خانه‌های بهداشت، مراکز خدمات جامع سلامت و پایگاه‌های بهداشتی از خدمات غربالگری و شناسایی زودرس سرطان‌ها بهره‌مند شوند.
تحلیل خبر
صدای زنگ انواع سرطان شنیده می‌شود
دکتر محمدمهدی جعفری زاده
نگاه به هر بیماری از چند جهت قابل بررسی و تحقیق است که دو جهت آن از بقیه مهمتر است؛ یکی از نگاه تخصصی در مورد بیماری‌ها و دیگری نگاه بین رشته‌ای در مورد آنها. نگاه پزشکان و متخصصان علوم پزشکی در مورد هر بیماری، زوایای مختلفی را از آن بیماری در مرحله پیشگیری و درمان نشان می‌دهد که در اینجا محل بحث ما نیست اما نگاه بین رشته‌ای کمک فراوانی به امر سلامت، بهداشت و مراحل پیشگیری و درمان می‌کند.
جامعه‌شناسی پزشکی شاخه‌ای از جامعه‌شناسی تخصصی است که در آن، زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و رفتار جمعی بر امور بهداشتی، پیدایش و شیوع بیماری‌ها و درمان آنها را مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد.
یکی از این بیماری‌ها که با هشدارهای پی در پی مسئولان بهداشت و درمان و متخصصان ذیربط در حال رصد می‌باشد، انواع سرطان‌هاست. سرطان‌ها گرچه بعضاً منشأ ارثی و خانوادگی دارند اما منشأ «فردی» و «اجتماعی» آنها نیز در سطح وسیع‌تری مشاهده می‌شود. هرکدام از این دسته عوامل بحث ویژه‌ای دارد. آنچه در اینجا مورد توجه ماست «عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی سرطان» است. آلودگی آب، هوا و محیط به انواع مواد مضر همچون مواد سوختی فسیلی، مواد شیمیایی، ریزگردها، پسماندهای صنعتی، بنزین‌های غیراستاندارد، پساب‌ها، تخریب محیط زیست و جنگل‌ها و ... از یک طرف و تنش‌ها و فشارهای روانی ناشی از رفتارهای اجتماعی در پرتو مشکلات اقتصادی، شغلی، اداری، خانوادگی و ... از طرف دیگر زمینه‌های بروز انواع سرطان را در مردم افزایش داده است. تحلیل هر کدام از این عوامل به مقالات متعددی نیازمند است که تحقیق و بررسی آنها را به مسئولان ذیربط و مردم واگذار می‌کنیم. در اینجا فقط هشدار می‌دهیم که این بیماری وحشتناک و علل پیدایش و شیوع آن، دست‌کم گرفته نشود چرا که هر لحظه، زنگ در هر خانه‌ای را به صدا درخواهد آورد.