تهران به درختان چنار خیابان ولی‌عصر معروف است. چنارهایی که برخی‌هایشان عمری به قدمت تاریخ ۱۰۰ ساله پایتخت دارند؛ اما آلودگی‌های امروزه تهران بسیاری از آنها را بیمار کرده و دیگر تاب زندگی در تهران را ندارند.
به گزارش ایسنا، چنارهای تهران قدمتی به عمر خیابان ولی‌عصر دارند. حدود ۸۰، ۹۰ سال پیش هنگامی‌که این خیابان را ساختند، دو طرف آن را با چنار پوشاندند تا تهران کوهستانی مجالی برای سر سبزی داشته باشد. چنارها رشد کردند و بزرگ شدند و شاخ و برگشان از دو طرف خیابان به یکدیگر رسید و بلندترین خیابان خاورمیانه را تبدیل به چنارستان کردند. این چنارها در سال‌های بعد بار جمعیتی و صنعتی تهران را به دوش کشیدند و یکی پس از دیگری یا خشک شدند یا قطع.
حدود دو سال گذشته شهرداری تهران طرحی برای احیای درختان چنار خیابان ولی‌عصر آغاز کرد و طی آن چنارهایی که بیمار شده بودند را با درختان جوان جایگزین کرد؛ اما جایگزینی چنارها چه سودی دارد وقتی عامل بیماری و از بین رفتن آنها همچنان وجود دارد؟
احمدرضا محرابیان استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاهی شهید بهشتی و متخصص فضای سبز شهری در گفت‌وگو با ایسنا درباره اینکه چرا چنارها در تهران دیگر تاب زندگی ندارند، توضیح می‌دهد: درخت چنار حدود ۱۰۰ سال پیش به تهران معرفی شد. در آن زمان جمعیت تهران بسیار کمتر از امروز بود و آلودگی هوا نیز به‌شدت این روزها وجود نداشت و درواقع تهران یک شهر ییلاقی خوش آب‌وهوا بود.
وی ادامه می‌دهد: به‌مرورزمان با افزایش جمعیت تهران و پیدایش صنعت‌های جدید آب‌وهوای پایتخت تغییر کرد. گونه چنار گونه‌ای است که در مقابل آلودگی آب، هوا و خاک بسیار آسیب‌پذیر است و متأسفانه به‌مرور این عناصر زیستی در تهران آلوده شدند.
این متخصص فضای سبز شهری به خزان زودهنگام درختان چنار در تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: به دلیل گرما و آلودگی هوا چنارهای تهران از همان روزهای ابتدایی تابستان خزان می‌کنند. در حال حاضر نیز فقط برخی پارک‌های شمالی تهران شرایط به نسبت بهتری برای کاشت و نگهداری چنار دارند و متأسفانه در بقیه نقاط تهران چنارها بسیار آسیب می‌بینند.
محرابیان می‌افزاید: هنوز گونه مناسبی برای جایگزینی با چنار در تهران معرفی نشده است و شهرداری تهران با کمک متخصصان فضاهای سبز شهری و با در نظر شرایط اکولوژیک تهران باید این کار را انجام دهد.
این استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاه شهید بهشتی در پایان در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر باید چه کنیم تا فشار کمتری روی چنارهای کاشته شده در تهران بیاوریم، توضیح می‌دهد: یکی از مشکلاتی که چنارها با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنند آلودگی آبی است که از آن تغذیه می‌کنند. این آب مسیری از بالا به پایین دارد که در مسیر فاضلاب نیز به آن می‌ریزد پس حداقل کاری که می‌توانیم برای چنارها انجام دهیم این است که آب را برایشان تصفیه و پاک کنیم.
تحلیل خبر
جملاتی که جنبه هشداردهنده و پیشگیرانه دارند را همواره در سطوح مختلف و از زبان مسئول و غیرمسئول، کارشناس و کاردان و غیرکارشناس و... شنیده و می‌شنویم؛ اما در مقام عمل بازخوردهای لازم را به دنبال این بازگویی‌های متعدد و تکراری مشاهده نمی‌کنیم و نتیجه مطلوب را از آنها به‌دست نمی‌آوریم.
شعارهای بی‌شماری را در زمینه‌های بهداشتی، محیط‌زیستی، فرهنگی، حقوق شهروندی و... همواره بر درودیوار، برنوشته‌های رنگارنگ با طراحی‌های متنوع، بر روی بدنه اتوبوس‌های شهری و... می‌بینیم؛ اما آنچه را که در عملکرد همگانی مشاهده می‌کنیم با این‌گونه شعارها و نوشته‌ها، مغایرت‌های بسیاری دارد.
علت‌العلل این وضعیت چیزی نبوده و نخواهد بود، جز نبود باورهای درونی و عدم‌پذیرش واقعی و حقیقی آنچه در این زمینه‌ها خوانده و نوشته می‌شود که در اصطلاح عام به آن گفته‌های «طوطی‌وار» می‌گویند.
متأسفانه همواره چاره‌اندیشی‌ها بنابر فرهنگ متعارف، زمانی صورت می‌گیرد که به‌اصطلاح «آب از سر بگذرد» و ادامه حیات سالم و راحت ما به درد و رنج و سختی منتهی شود.
سال‌های متمادی صحبت از آلودگی‌های هوایی، صوتی، نوری و... در کلان‌شهرهایی مانند تهران به میان آمده، اما از مرحله حرف عبور نکرده و همچنان در چهارراه چه کنم! متوقف مانده است.
امروز با خشکی غم‌انگیز چنارهای 100 ساله خیابان ولی‌عصر تهران مواجه شده‌ایم که البته این حال و احوال، گریبان‌گیر دیگر کلان‌شهرهای کشور نیز شده، اما چون همیشه به پایتخت نگاه ویژه‌ای می‌شود، این‌گونه عوارض و عواقبِ عملکردها در این ابرشهر بیش از سایر نقاط کشور دیده و یا برجسته شده و می‌شود و دیگر کلان‌شهرها و شهرها نیز منتظرند کارد به استخوان برسد تا آنگاه عده‌ای ناله سر دهند و صرفاً در کلام و بیان ذکر مصیبت کنند.
در شیراز ما نیز سال‌های سال است که هشدارها و اعلام‌خطرهای بی‌شماری خوانده و نوشته می‌شود و از محو و نابود شدن «برند» این کلان‌شهر سخن به میان می‌آید، اما ظاهراً مثل‌اینکه نظرات، مصلحت و منافع معدودی باید بر حقوق همگانی ترجیح داده شود!
به‌طور مثال، همان‌گونه که بارها گوشزد کرده‌ایم، طرح محدوده ترافیکی هسته مرکزی شیراز که پس از طی کردن هفت‌خوان رستم و پیگیری‌ها و دلسوزی‌های دوستداران این کلان‌شهر، سرانجام به تصویب شورای عالی ترافیک کشور رسید و برای اجرا به شهرداری ابلاغ شد را در نخستین روز اجرا، قربانی امیال و اهداف کسانی کردند که همواره در سایه قرار دارند و زیر سایه برخی از مسئولان تشنه میز و منصب، به حیات خود ادامه می‌دهند و می‌بینیم که شیراز زیبا و بی‌پناه در انتظار خشکی کامل درختان کهن و بسیار ارزشمند خود توسط عامل 70 درصدی آلودگی که بنابر آمار همیشگی، خودروها است، به سر می‌برد.