رئیس شورای عالی سازمان نظام پزشکی گفت: وزارت بهداشت مسئولیت مستقیم نظام سلامت و نقش محوری در ستاد ملی مبارزه با کرونا را به عهده دارد و باید پاسخگوی مسئولیت‌های خطیر خود باشد.
به گزارش رویداد۲۴ به نقل از مدارا، علیرضا زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در استان تهران و رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران هفته گذشته آشکارا از عملکرد وزارت بهداشت و اشتباهات این وزارتخانه در مبارزه با کرونا انتقاد کرد و گفت: «ما ۷۲۰ میلیون یورو خرج رمدسیویر کردیم. در حالی که این پول را باید خرج واکسن می‌کردیم.»
او افزود: «وقتی کارشناسان سازمان جهانی بهداشت به ایران آمدند، ما به جای مشورت با آنها مدام از آنها می‌خواستیم در رسانه‌ها از نظام سلامت ایران تعریف کنند. ما آمارهای مرگ و میر را از سازمان جهانی بهداشت پنهان کردیم.»
زالی در بخش دیگری گفت: «سفیران ما در کشورهای خارجی به دنبال تأمین واکسن نبودند، با سفیر ژاپن صحبت کردم گفت اصلاً سفیر ایران دنبال واکسن نیامده است، این چه دیپلماسی است؟»
این سخنان زالی بلافاصله واکنش محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان را به همراه داشت. ظریف در یادداشتی که در صفحه شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرد، نوشت: آقایانی که به دستگاه دیپلماسی در مورد واکسن توهین می‌کنند، فقط به یک سؤال پاسخ دهند: «بیش از ۲۴ میلیون دوز واکسن وارداتی تاکنون و بیشتر نیازهای تولید داخلی را کدام دستگاه علیرغم تحریم و همه کارشکنی‌ها و… وارد کشور کرده است؟»
ظریف نوشت: «نگذارید از سکوت پشیمان شویم و بپرسیم: اولین بار چه کسی در دولت بحث کرونا را مطرح کرد؟ چه پاسخی به او داده شد؟ کدام دستگاه پیشنهاد تمهید واردات واکسن از چین را در شهریور گذشته مطرح کرد؟ کدام دستگاه پروفورمای ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟»
در پی اعترافات دیرهنگام زالی درباره واردات واکسن و ... و نیز به دنبال برخی افشاگری‌های محمدجواد ظریف، دکتر مصطفی معین رئیس شورای عالی سازمان نظام پزشکی نیز اظهارنظرهایی کرده که در ادامه می‌خوانید:
آقای زالی اخیراً گفته‌اند که چون واکسن گران بوده، اجازه خرید ندادند. چقدر این اظهارات می‌تواند به واقعیت نزدیک باشد؟ چرا باید به جای هزینه برای واکسن، ۷۲۰ میلیون یورو صرف خرید رمدیسویر شود؟ آیا این تصمیم بر اساس تصمیمات تخصصی اتخاذ شده است؟
با تشکر از شما به دلیل طرح این موضوعات که در شرایط بحرانی کنونی برای روشن شدن افکار عمومی و اعمال نظارت آنها بر عملکرد مسئولان ضروری است، باید عرض کنم که من به طور دقیق در جریان دقیق تصمیمات و اقدامات وزارت بهداشت و ستاد ملی مبارزه با بحران کرونا نیستم. چون متأسفانه علیرغم توصیه‌های راهبردی سازمان بهداشت جهانی، آنها عملکردی غیر شفاف داشته‌اند و علیرغم درخواست مکرر سازمان نظام پزشکی حتی اجازه حضور نماینده‌ای از نظام پزشکی یا نماینده‌ای از سوی انجمن‌های علمی کشور در ستاد ملی کرونا یا در شوراهای تصمیم‌گیرنده وزارت بهداشت داده نشد. ولی از نظر من حتی در زمان تحریم اقتصادی کنونی اینگونه نیست که تأمین بودجه خرید واکسن برای کشورمان چندان دشوار باشد یا امکان‌پذیر نباشد! احتمالاً خواسته‌اند که محصولات چندین خط تولید واکسن داخلی، رقیب خارجی نداشته باشد. چون هرچند سرمایه‌گذاری اولیه تولید واکسن از بودجه دولتی است، ولی پولی شدن آن هم می‌تواند در دستور کار قرار گیرد. گرچه هم میزان سرمایه‌گذاری تولید و هم قیمت مطرح شده برای محصول داخلی بسیار بیشتر از واکسن خارجی است.
در هر صورت از نظر اصول اخلاق پزشکی، حفظ سلامت مردم و پیشگیری از مرگ و میر بیشتر با مصون‌سازی فوری آسیب‌پذیران جامعه باید خط قرمز نظام سلامت، دولت و کشور باشد که فقط با انجام سریع واکسیناسیون عمومی امکان‌پذیر است. اینجاست که به موضوع رعایت شدن یا نشدن کدهای اخلاقی پزشکی و از جمله عدم تضاد منافع در تصمیم‌گیری‌ها هم باید بطور جد رسیدگی شود.
آگاهی دارید که در علم طب، تقدم امر پیشگیری بر درمان یک اصل کلی و جهانی است، بنابراین خرید واکسن به منظور پیشگیری از موارد جدید بیماری که هم کم‌هزینه‌تر و هم در کنترل پاندمی کرونا مؤثرتر است نمی‌تواند به‌هیچ‌وجه با خرید دارو و درمان مقایسه شود، چه رمدیسویر باشد چه سایر داروهای بسیار گران‌قیمت، ولی کم اثر دیگر برای مداوای بیماران سرپائی و یا بستری شده در بیمارستان و یا بخش مراقبت ویژه.
در وضعیت کنونی به وجود آمده، چقدر وضعیت بحرانی امروز و کمبود واکسن کرونا، وزارت خارجه و چقدر وزارت بهداشت را مقصر می‌دانید؟
وزارت بهداشت مسئولیت مستقیم نظام سلامت و نقش محوری در ستاد ملی مبارزه با کرونا را به عهده دارد و باید پاسخگوی مسئولیت‌های خطیر خود باشد. به جای سیاست رسیدن به ایمنی جمعی (گله‌ای)، وظیفه پیگیری انجام اقدامات قاطع پیشگیرانه از بروز و شیوع بیماری کرونا مانند اجرای طرح قرنطینه خانگی و شهری و منطقه‌ای، انجام آزمون‌های غربالگری تشخیصی و پیگیری موارد مشکوک و مراقبت از بیماران مبتلا، رعایت سایر پروتکل‌های بهداشتی-درمانی و به ویژه تأمین فوری واکسن استاندارد از منابع خارجی با وزارت بهداشت است و وزارت امور خارجه نقش کمکی و تسهیل‌کننده دارد.
موضوع تضاد منافع در این زمینه نیز در وزارت خارجه در مقایسه با وزارت بهداشت کمتر مطرح می‌شود. چون نه مسئولیت مستقیمی در امور دارو و درمان و پیشگیری دارد و نه مسئولان آن سهامدار شرکت‌های دارویی هستند. در عین حال اگر بخواهم مدیریت‌ها را مقایسه کنم، من شخص وزیر خارجه و عملکرد آن وزارت را صادق‌تر و توانمندتر ارزیابی می‌کنم.
اصرار بر تولید واکسن داخلی و ممنوعیت واردات برخی از واکسن‌ها به داخل کشور را در شرایطی که ایران در ماه‌های گذشته داشت، چقدر تصمیم درستی می‌دانید؟
آن را خطایی راهبردی می‌دانم که باعث ادامه موج اول همه‌گیری و اوج‌گیری‌های (پیک‌های اول تا پنجم و...) مکرر بیماری ویروسی با ایجاد خسارات بزرگ و غیرقابل‌جبران انسانی، اقتصادی و اجتماعی شد و متأسفانه اعتبار علمی و کفایت مدیریتی دولت ایران را هم در دنیا زیر سؤال برد.
هم آقای زالی تا امروز که شرایط بحرانی است سکوت کرد و هم آقای ظریف. آن هم در شرایطی که مسائلی که امروز مطرح می‌شود با جان شهروندان سر و کار داشته و دارد. آیا این سکوت در راستای منافع ملی بوده یا می‌توان آن را خیانت به شهروندان تلقی کرد؟
موضوع منزلت، کرامت و حقوق شهروندی در ایران فقط در مقام حرف و شعار و حداکثر در سطح تدوین یک منشور و رونمایی از آن خلاصه می‌شود. کاری که در آغاز دولت روحانی نیز انجام گرفت. این است که در مقاطع حساس، سکوت و کتمان و سازوکارهای تصمیم‌گیری و اجرایی غیر شفاف به جای دفاع از حقوق شهروندان نیز رخ می‌دهد و توجیه‌پذیر می‌شود و البته سلامت جامعه تحت‌الشعاع رویکردها و اولویت‌های اقتصادی و سیاسی و حتی منافع و ملاحظات شخصی واقع می‌شود.
با شناختی که از آقای دکتر زالی به عنوان استاد و مدیری سالم و صادق و شخصیت آقای دکتر ظریف دارم، سکوت ایشان را نه به خاطر ملاحظات سیاسی و یا منافع شخصی بلکه برای جلوگیری از بی‌اعتمادی و ناامیدی بیشتر مردم می‌دانم.
تغییر دولت و واگذاری صندلی‌های مدیریتی چقدر در این افشاگری‌ها دخیل و مؤثر است؟
به دلیل عدم احساس امنیت شغلی معمولاً در دوره استقرار دولت‌ها، افشاگری و روشنگری کمتری از سوی اجزا و مدیران آن به عمل می‌آید. بالعکس در دوره‌های گذار از دولتی به دولت دیگر محافظه‌کاری‌ها کمتر شده و مکنونات قلبی خود را ابراز می‌دارند، ولی در مواردی که حقوق مردم و مصالح عمومی مطرح است، سکوت به مفهوم عافیت‌اندیشی به بهای تضییع حقوق مردم است. پنهان‌کاری در ارائه آمار مرگ و میر ایران به نمایندگان سازمان جهانی بهداشت و به جای استفاده از نظرات کارشناسی آنها، درخواست تعریف و تمجید از ساختار و عملکرد نظام سلامت، از نظر من اموری غیراخلاقی و مغایر با منافع ملی است که متأسفانه کم و بیش از سال‌های دور در وزارت بهداشت جاری و ساری بوده است و موجب بی‌اعتمادی جهانی نسبت به مدیران کشور می‌شود.
تحلیل خبر
با نگاهی آماری به تعداد جانباختگان کرونا در ایران و جهان و صعود این آمار در چند هفته گذشته تاکنون در ایران، تأسف هر انسانی برانگیخته می‌شود که چرا مسئولان ذیربط به جای شعار دادن و تعریف و تمجید از خود و این و آن، حاضر شدند که واکسن مورد نیاز مردم به دلایل واهی اقتصادی و سیاسی، وارد کشور نشود و هر روز تعداد زیادی از مردم بمیرند و خانواده‌های زیادی داغدار عزیزانشان شوند و آنها خم به ابرو نیاورند! به نظر می‌رسد عاطفه انسانی در بعضی از افراد مرده است که از دیدن این صحنه‌ها، به فکر راه علاجی نمی‌افتند و در مقابل راه‌حل‌های منطقی و علمی، مقاومت می‌کنند.
اگر این سخن رئیس شورای عالی سازمان نظام پزشکی دقیق باشد که برای بی‌رقیب بودن واکسن داخلی، واکسن خارجی را وارد نکرده‌اند، فاجعه‌ای بزرگ به شمار می‌آید. مگر واکسن کرونا همانند خودروهای بی‌کیفیت داخلی است که راه رقابت را بر آن ببندند؟ اگر مردم مجبور شدند طی چند دهه خودروهای بی‌کیفیت داخلی را با چند برابر قیمت خودروهای خارجی بخرند و دم برنیاورند، صرفاً به خاطر بحث اقتصادی حمایت از صنایع داخلی بود که شاید مقدار کمی دارای توجیه بود (البته آن هم بحث مفصلی دارد) اما نپذیرفتن رقابت کمّی و کیفی واکسن داخلی و خارجی، با جان مردم سر و کار دارد و در هیچ معادله و مبادله اقتصادی و سیاسی قابل توجیه نیست.
آیا از اینکه بگوییم خودمان واکسن داخلی را تولید کرده‌ایم -که آن هم هنوز نیمه بند است - باید هر روز شاهد جان باختن تعداد کثیری از هموطنان مان باشیم؟
مگر منافع اقتصادی و سیاسی چقدر اهمیت دارد که از «جان» انسان‌ها هم باید برای آن مایه گذاشت؟
امروز جانباختگان کرونا به «دقیقه» جان می‌دهند نه به ساعت و به روز، آیا معنی آن را می‌دانید؟ با نگاهی به سخنان مسئولان مختلف، این معنا به سادگی قابل استنباط
است.