به گفته یک جمعیت شناس، تا سال گذشته یک میلیون و ۴۰۰ هزار مرد و ۸۳۰ هزار زن دهه شصتی (۳۰ تا ۴۰ ساله) مجرد بوده‌اند.
شهلا کاظمی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره آمار موجود درخصوص ازدواج جوانان دهه شصتی اظهار کرد: مطابق با آمار موجود در سال ۹۵، حدود ۸.۵ میلیون مرد و حدود هشت میلیون و ۳۰۰ هزار زن دهه شصتی در کشور وجود داشته است که مجموع جمعیت زنان و مردان دهه شصتی تا آن زمان حدود ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بوده است.
این جمعیت شناس با اشاره به آمارهای موجود در سال گذشته، ادامه داد: در سال ۱۴۰۰ تعداد مردان دهه شصتی مجرد یک میلیون و
۴۰۰ هزار نفر بوده است. یعنی حدود هفت میلیون نفر از مردان مجرد دهه شصتی تا سال قبل ازدواج کرده‌اند. همچنین تعداد زنان دهه شصتی مجرد در سال ۱۴۰۰ حدود ۸۳۰ هزار نفر بوده است و درواقع حدود هفت میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از زنان مجرد دهه شصتی نیز تا سال قبل ازدواج کرده‌اند.
بسیاری از آقایان بالای ۴۰ سال ازدواج می‌کنند
وی با یادآوری اینکه دهه شصتی‌ها امسال ۳۱ تا ۴۱ ساله شدند اما آمار ذکر شده متعلق به سال گذشته است که در آن زمان متولدین این دهه سنی بین ۳۰ تا ۴۰ سال داشتند، تصریح کرد: می‌توان گفت تا سال گذشته تقریباً ۷۰ الی ۸۰ درصد مردان دهه شصتی ازدواج کرده‌اند. البته باید در نظر گرفت که سن ازدواج مردان الزاماً در بازه سنی ۳۰ سالگی نیست و بسیاری از آقایان بالای ۴۰ سال ازدواج می‌کنند و می‌توان گفت تقریباً باقی مردان دهه شصتی نیز در این بازه سنی ازدواج خواهند کرد.
۳۰ سالگی و کاهش فرصت ازدواج برای دختران
کاظمی پور در عین حال با اشاره به شانس کمتر دختران برای ازدواج پس از ۳۰ سالگی خاطرنشان کرد که فرصت ازدواج برای دختران پس از ۳۰ سالگی کمتر می‌شود و این در حالی است که برای آقایان این محدودیت وجود ندارد و ازدواج خواهند کرد.
این جمعیت شناس همچنین درباره تجرد قطعی متولدین دهه شصت بر اساس آمارهای موجود در سال گذشته، افزود: ما معمولاً سن تجرد قطعی را برای مردان ۵۰ سالگی و برای زنان ۴۵ سالگی در نظر می‌گیریم و اگر تا این سنین ازدواج نکردند به تجرد قطعی می‌رسند و درواقع میل به ازدواج یا شانس ازدواج آنها کاهش پیدا می‌کند. بنابراین چون هنوز زنان مردان دهه شصتی به سنین یاد شده نرسیده‌اند نمی‌توان درباره تجرد قطعی آنها آماری داد.
در بازه‌های اخیر تجرد قطعی زنان افزایش داشته است
وی همچنین درباره تجرد قطعی متولدین دهه پنجاه نیز عنوان کرد: تا به حال آمار تجرد قطعی برای مردان ۲ درصد و برای زنان ۱.۸ درصد بوده است اما در بازه‌های اخیر تجرد قطعی زنان مقداری در حال افزایش بوده است. برای مثال درخصوص تجرد قطعی متولدین دهه ۵۰ آمار وجود دارد. تجرد قطعی مردان دهه پنجاهی ۲ درصد است و تجرد قطعی زنان دهه پنجاهی نزدیک پنج درصد است. در عین حال باید این امر را نیز در نظر گرفت که این درصد تجرد قطعی برای زنان دائمی نیست و برای مثال این آمار تجرد قطعی در زنان دهه هفتادی از بین می‌رود.این دانشیار دانشگاه در پاسخ به این سؤال که آیا از منظر جمعیت شناختی نگرانی نسبت به تعویق افتادن ازدواج دهه شصتی‌ها وجود دارد، توضیح داد: می‌توان گفت این نگرانی قدری برای زنان دهه شصتی که ممکن است به تجرد قطعی برسند، وجود دارد. شاید حدود ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار زن دهه شصتی به تجرد قطعی برسند اما آنچه تجربه درخصوص تجرد قطعی مردان به ما نشان می‌دهد این است که حدوداً دو درصد از مردان در تجرد قطعی باقی خواهند ماند و باقی مردان ازدواج می‌کنند.
به گفته کاظمی پور گرچه در حال حاضر تعداد زنان مجرد دهه شصتی از مردان مجرد دهه شصتی کمتر است اما نباید فراموش کرد که مطابق با هنجارهای موجود در جامعه ما معمولاً پنج سال اختلاف سنی برای ازدواج بین زن و مرد در نظر گرفته می‌شود و از این رو طبیعتاً مردان مجرد دهه شصتی که سنینی در حدود ۳۰ تا ۴۰ سال دارند با زنان مجرد ۲۵ تا ۳۵ ساله ازدواج خواهند کرد.
باید کاری کنیم دهه شصتی‌ها با هم ازدواج کنند؟
با بخشنامه و دستورالعمل نمی‌توان گفت ازدواج کن
این جمعیت شناس همچنین به سؤال دیگر ایسنا درباره اظهارنظر اخیر یکی از نمایندگان مجلس درخصوص ارائه راهکاری برای کاهش تجرد قطعی و جلوگیری از خروج دهه شصتی‌ها از چرخه باروری، که گفته بود «باید کاری کنیم دهه شصتی‌ها با یکدیگر ازدواج کنند»، اینطور پاسخ داد: احتمال ازدواج دهه شصتی‌ها با یکدیگر وجود دارد اما نباید آن بازه سنی پنج ساله که مطابق با هنجارهای جامعه ما معمولاً اختلاف سن پنج ساله‌ای میان دختر و پسر برای ازدواج در نظر گرفته می‌شود را فراموش کرد. برای مثال فردی که سال ۶۰ به دنیا آمده در سال گذشته ۴۰ ساله شده است اما این مرد چهل ساله دهه شصتی اگر تصمیم به ازدواج بگیرد با خانمی حدوداً ۳۳ ساله و نه دختر ۴۰ ساله ازدواج می‌کند. بنابراین نمی‌توان با بخشنامه و دستورالعمل به مرد دهه شصتی ۴۰ ساله گفت که با خانم دهه شصتی ۴۰ ساله ازدواج کن.
نگرانی درخصوص دختران مجرد ۳۵ ساله به بالا
وی با بیان اینکه اساساً با توجه به توضیحات یاد شده نگرانی چندانی درخصوص ازدواج مردان دهه شصتی وجود ندارد، بیان کرد: شاید به دلیل مشکلات اقتصادی تأخیر در ازدواج مردان دهه شصتی اتفاق افتاده باشد اما این تأخیر دائمی نیست و بالاخره اینها ازدواج می‌کنند. به بیانی دیگر شاید در حال حاضر به دلیل تغییرات رخ داده در جامعه مردان دهه شصتی تجرد زیستی را ترجیح دهند اما بالاخره ازدواج برای عمده این مردان اتفاق می‌افتد. نگرانی موجود درخصوص آن دسته از زنان دهه شصتی است که به سنین بالای ۳۵ سال رسیده‌اند.
این دانشیار دانشگاه در بخش دیگر سخنان خود به ارائه راهکارهایی برای کاهش تجرد در بین جوانان دهه شصتی پرداخت و اظهار کرد: برای افزایش ازدواج در بین آقایان دهه شصتی باید مسائل و مشکلات اقتصادی، امنیت اجتماعی و فرهنگی و به طور کلی نگرانی‌های موجود را رفع کرد. درخصوص زنان دهه شصتی نیز علاوه بر لزوم رفع مشکلات و مسائل یاد شده فرهنگسازی بسیار اهمیت دارد.
کاظمی پور در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه «هم کفو بودن» در ازدواج فقط معطوف به سن دختر و پسر نمی‌شود، خاطرنشان کرد: فقط بحث سن برای ازدواج مهم نیست. فرهنگسازی بسیار مهم است. عمده مطالعات ما نشان می‌دهد که اغلب زنان تحصیل کرده و دارای مشاغل سطوح بالا ازدواج خود را به تأخیر انداخته‌اند. در چنین شرایطی دایره همسر گزینی این زنان محدود می‌شود. به طوری که این خانم تحصیل کرده به دنبال مرد تحصیل کرده هم رده خود و با شغلی سطح بالا برای ازدواج می‌گردد که در آن صورت شانس انتخاب او خیلی کم می‌شود. از این رو باید افراد را به ساده زیستی ترغیب کنیم تا در کنار مسائل مادی یاد شده به انسانیت طرف مقابل نیز توجه کنند.
تحلیل خبر
در یک قرن اخیر یعنی از 1300 تا 1400 سن ازدواج در ایران چهار مرحله را پشت سر گذاشته است:
مرحله اول: از 1300 تا 1350 یعنی در نیم قرن اول، اکثر ازدواج دختران و پسران، زیر 20 سال بود.
مرحله دوم: از 1350 تا 1370 سن ازدواج اکثراً در محدوده 20 الی 25 سالگی بود.
مرحله سوم: از سال 1370 تا 1390 اکثر ازدواج‌ها زیر 30 سال بود (به ویژه دختران)
مرحله چهارم: از سال 1390 تا 1400 سن ازدواج‌ها بعضاً از مرز 30 سالگی گذشت به طوری که طبق نظر این جمعیت شناس تعداد زیادی از دهه شصتی‌ها که بین 30 تا 40 ساله هستند هنوز ازدواج نکرده‌اند و سن ازدواج به آرامی در رده 30 تا 40 سال قرار می‌گیرد.
اینکه این جمعیت شناس هشدار داده که تا چند سال دیگر بین 300 تا 400 هزار دختر مجرد دهه شصتی، رو به تجرد قطعی خواهند رفت، حرف درستی است و مشاهدات میدانی در بسیاری از خانواده‌ها افزایش تعداد پسران و دختران دهه شصتی مجرد را تأیید می‌کند. اسفناک‌تر این که تعداد دختران مجرد دهه شصتی بالای 31 سال در بسیاری از خانواده‌ها مشاهده می‌شود.
ناگفته پیداست که شانس ازدواج دخترانی که از مرز 30 سالگی می‌گذرند نسبت به پسران، بسیار کمتر است و خیلی زود این فرصت از دست دختران بیرون می‌رود. پسران محدودیت کمتری در این زمینه دارند و لذا پس از 40 سالگی هم شانس ازدواجشان نسبت به دختران همسن، بیشتر است.
حال برای برون رفت از این وضعیت نگران کننده چه باید کرد؟
در این زمینه 4 گروه مسئولیت دارند: 1- دولت 2- جامعه 3- خانواده 4- دختران و پسران مجرد.
*دولت وظیفه دارد که زمینه یک زندگی آبرومند و قابل قبول را برای مردم فراهم آورد.
تأمین مالی، ایجاد اشتغال، رونق کسب و کار، مدیریت صحیح اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی همه اثرگذار بر آمار ازدواج است. وضعیت فعلی، جرات ازدواج را از جوانان سلب کرده است.
*جامعه: در بیشتر موارد اقشار و اصناف و بازاریان به بالا رفتن قیمت‌ها دامن می‌زنند و لحظه به لحظه شرایط خرید و فروش و کالاهای مورد نیاز زوجین را سخت‌تر می‌کنند و جلوی ازدواج را می‌گیرند.
*خانواده‌ها باید از بسیاری از رسوم دست و پاگیر ازدواج دست بردارند و ازدواج را آسان کنند.
*اما نقش اصلی با خود دختران و پسران است به ویژه دختران باید شرایط ازدواج را برای پسران سخت نکنند. مهریه بالا، شرایط جدید ضمن عقد مانند حق طلاق، حق سکونت، حق حضانت، حق مسافرت به خارج و بسیاری از حق‌ها! که خود، حقوق زوجین را در تنگنا قرار می‌دهد و همچنین جلسات گفت و گوی بین پسر و دختر قبل از ازدواج که باز نتیجه آن این است که پسر پس از ازدواج باید ظرف بشوید، لباس بشوید، جاروب کند، غذا بپزد یا آماده بخرد و خادم استخدام کند، زن اختیار مسافرت مجردی با دوستانش را داشته باشد و بسیاری از شروط دیگر که پسران را از ازدواج فراری می‌دهد. دختران این شرایط را کنار بگذارند وگرنه تا چشم بر هم بزنند سن آنان «چند دهه» بالا خواهد رفت و به سن تجرد قطعی خواهند رسید.
پیام جمعیت شناس فوق‌الذکر و بسیاری از متخصصان این است که این شروط و خواسته‌های زیاده‌طلبانه که حتی در غرب هم به این شدت نیست، را حذف کنند وگرنه با ظهور «مرحله پنجم» سن ازدواج به سطح 40 تا 50 سالگی خواهد رسید، آن هم نه با گذشت یک قرن و نیم قرن بلکه با سپری شدن یک یا دو دهه آینده!