آئین‌نامه اجرایی تبصره ۱۴ ماده‌واحده قانون بودجه ۹۸، دستگاه‌های ذی‌ربط را مکلف کرد یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی را حذف کنند؛ اقدامی که هشت سال است فقط وعده آن داده می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، هیئت‌وزیران به‌تازگی آئین‌نامه اجرایی تبصره ۱۴ ماده‌واحده قانون بودجه سال ۹۸ را تصویب و برای اجرا به دستگاه‌های مجری، ابلاغ کرده است.
یکی از ماده‌های این آئین‌نامه اشاره مستقیم به حذف سه دهک بالای درآمد یعنی قشر ثروتمند جامعه از صف دریافت یارانه نقدی دارد. در این ماده به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تکلیف شده است که با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و وزارت کشور (استانداران) طی دستورالعملی که ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آئین‌نامه تهیه می‌کند، نسبت به شناسایی و حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی خانوارها اقدام کند. سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها موظف است، پس از اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به حذف یارانه خانوارهای اعلامی (در اولین نوبت) اقدام کند.
تأکید بر حذف سه دهک بالای درآمدی در این آئین‌نامه، در حالی است که نگاهی به تاریخچه ورود یارانه نقدی به ادبیات اقتصادی ایران نشان می‌دهد از بدو تولد یارانه‌های نقدی تاکنون، دولت‌ها با عناوین مختلف به دنبال غربالگری و ساماندهی یارانه بگیران بوده‌اند؛ چه در دولت نهم که قرار بود با خوشه‌بندی وضعیت یارانه پرداختی به افراد را مشخص کند و چه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم که هرسال در قالب‌های مختلفی، مسئله حذف ثروتمندان از ردیف یارانه بگیران مطرح شده است.
بااین‌حال آنچه در عرصه عمل رخ‌داده، خارج از قواعد نوشته شده روی کاغذ بوده است و طی حدود ۸ سالی که از اجرای هدفمندی یارانه‌ها می‌گذرد، به دلیل عدم ضمانت قانون، هنوز اتفاق قابل‌توجه و مؤثری در این حوزه رخ نداده است؛ به‌جز حذف ۴ میلیون نفر در سال ۹۴ که البته آن هم با اعتراض حذف‌شدگان همراه شد و با توجه به اعلام وزارت تعاون، یک‌میلیون نفر از حذف‌شدگان به‌صف دریافت یارانه نقدی بازگشتند.
بر اساس تجربه ۸ سال گذشته، سرانجام آئین‌نامه ابلاغی جدید هم برای چندان امیدبخش نیست و «اجراشدن» آن با اماواگرهای زیادی مواجه است.
توزیع ۳۴۰ هزار میلیارد تومان پول نقد بین دارا و ندار
عدم توجه به ساماندهی یارانه بگیران در حالی است که طی هشت سال گذشته سه دولت دهم، یازدهم و دوازدهم در صد مرحله رقمی بالغ‌بر ۳۴۰ هزار میلیارد تومان به بیش از ۷۸ میلیون ایرانی اعم از نیازمند و غیر نیازمند پرداخت کرده‌اند؛ اگر سه دولت مذکور حتی بدون کاستن از حجم بودجه ۴۲ هزار میلیارد تومانی سالیانه یارانه نقدی، صرفاً ثروتمندان را از صف دریافت خارج و به همان میزان به یارانه افراد بی‌بضاعت و دهک‌های پایین درآمدی اضافه می‌کردند و یا آن مبلغ را صرف افزایش رفاه اجتماعی و بهبود شاخص‌های رفاهی جامعه می‌کردند، قطعاً به نتایج بهتری نسبت به آنچه امروز شاهدش هستیم، دست می‌یافتند.
از سویی دیگر، با توجه به تورم فزاینده و کاهش ارزش پول ملی که طی یک سال اخیر گریبان اقتصاد ایران را گرفته است، مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان واریز ماهانه یارانه نقدی، دیگر مانند سال ۸۹ در پوشش هزینه‌های خانوارها مؤثر نیست.
علاوه بر این، اجرای ناقص طرح هدفمندی یارانه‌ها و نادیده گرفتن سهم صنعت و تولید از درآمدهای طرح هدفمندی و متمرکز شدن دولت صرفاً بر روی پرداخت یارانه نقدی، اجحاف در حق اقتصاد کشور بوده است.
وزارت اقتصاد: دولت برخورد قاطع داشته باشد
وزارت اقتصاد نیز دربسته رونق تولید سال ۹۸ خود بر ضرورت توجه دولت به بخش تولید در حوزه هدفمندی تأکید کرده است.
در بخش مربوط به اصلاح ساختار مصارف هدفمندی یارانه‌ها این بسته آمده است: هرچند مطابق تبصره ۱۴ بودجه ۹۸، دولت مکلف شده است تا با استفاده از تمامی بانک‌های اطلاعاتی نسبت به شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه‌بگیران اقدام نماید لیکن با توجه به سهم اندک سه دهک مذکور از مجموع کل منابع هدفمندی یارانه‌ها، ضروری است تا علاوه بر انجام اقدامات درخصوص حذف دهک‌های برخوردار، با توجه به‌اضافه شدن منابع مربوط به صادرات فرآورده‌های نفتی با لحاظ مابه‌التفاوت خوراک پالایشگاه‌ها به میزان ۴۳۵ هزار میلیارد ریال در این حوزه، بخشی از منابع مربوطه جهت هدایت به سمت بخش‌های تولیدی آزاد شود.
در این بسته به دولت پیشنهاد داده شده است که تا اصلاح قانون بودجه سال ۱۳۹۸ را باهدف بازنگری در مصارف هدفمندی یارانه‌ها (جدول تبصره ۱۴ قانون بودجه) به جهت تخصیص به طرح‌های اولویت‌دار بخش‌های تولیدی به‌ویژه در مناطق آسیب‌دیده از سیل مدنظر قرار دهد و در حذف دهک‌های برخوردار درآمدی از دریافت یارانه نقدی با توجه به سامانه‌های اطلاعاتی در اختیار و آزادسازی منابع مربوطه برای بخش‌های تولیدی برخورد قاطع داشته باشد.
باید منتظر ماند و دید آیا وزارت تعاون، وزارت ارتباطات، سازمان هدفمندی یارانه‌ها و وزارت کشور حذف دهک‌های بالای درآمدی از شمول یارانه نقدی را امسال به سرانجام خواهند رساند یا این اقدام نیز در زمره وعده‌های بر زمین‌مانده، به سال آینده موکول می‌شود.
تحلیل خبر
بیش از 8 سال است که تأکید می‌شود طبق قانون مذکور در خبر فوق، یارانه افراد ثروتمند یا همان سه دهک بالای درآمدی خانوارها باید حذف شود، ولی از 78 میلیون نفری که از فقیرترین تا ثروتمندترین اقشار جامعه
یارانه بگیر هستند فقط در سال 94 تعداد 4 میلیون نفر آن حذف شدند که اگر درآمد این 4 میلیون نفر را با درآمد 74 میلیون نفر باقیمانده مقایسه کنیم با تأسف می‌بینیم که برخی از معلمان و کارکنان ضعیف دولت از لیست یارانه‌بگیران حذف شده‌اند درحالی‌که افراد زیادی با درآمدهای چندین برابری همچنان از یارانه ماهانه بهره‌مندند!
اینکه پس از 8 سال هنوز نمی‌دانند که چه کسانی ثروتمند و بی‌نیاز از یارانه‌اند و چه کسانی با درآمد ناچیز کارگری و کارمندی روزگار را به‌سختی می‌گذرانند و باید موردحمایت قرار گیرند، مایه تأسف است.
نتیجه این سردرگمی، حذف ضعفا از صف یارانه بگیران و باقی ماندن اغنیا در سبد یارانه دولت است و اینکه تا کی این‌گونه تصمیم‌گیری‌ها باید ادامه داشته باشد پرسشی است که مردم را با تعجب و ناراحتی، منتظر پاسخ و اقدام اصلاحی نگه‌داشته است.