عضو کمیته انتخاب وزیر علوم و رئیس پیشین دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: در همین دانشگاه امیرکبیر حدود ده درصد اساتید کم شده‌اند، چون بازنشسته شده‌اند، اما جایگزینی برایشان نبوده و این لطمه بزرگی است.
سید احمد معتمدی، عضو کمیته انتخاب وزیر علوم و رئیس پیشین دانشگاه صنعتی امیرکبیر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره وزیر پیشنهادی علوم گفت: دکتر سیمایی به نظر من گزینه خوبی هستند. مراحل اجرایی را هم به خوبی طی کرده‌اند. اول مدیرکل پارلمانی بودند، بعد معاون حقوقی و پارلمانی وزارت علوم شد و در هیئت دولت هم دبیری هیئت دولت بودند که کار ساده‌ای نیست، به هرحال بررسی وضعیت ایشان نشان می‌دهد که توانایی خوبی در کار اجرایی داشته‌اند که توانسته‌اند در آن پست قرار بگیرند.
وزیر پیشنهادی علوم سوابق درخشانی دارد
این عضو کمیته انتخاب وزیر علوم اضافه کرد: من در تماس‌هایی که با ایشان داشتم، ایشان را فرد قابلی دیدم. وزیر علوم دو بعد کار دارد؛ یک بعد کارش، کار با دانشگاه‌ها و مراکز علمی و دانشگاهی و بحث‌های علمی‌ست، یک بعدش هم این است که بتواند در هیئت دولت و در مجلس، حق و حقوق دانشگاه‌ها را بگیرد و حمایت کند و بودجه‌های لازم را تأمین کند. از این جهت هم چون ایشان پیشتر حوزه کاری‌شان این بوده است خوب می‌توانند موفق باشند و به نظر من انتخاب ایشان به عنوان وزیر، انتخاب خوبی است. حالا یک ویژگی دیگر ایشان هم این است که در عین سوابق علمی درخشانی که دارد، نسبتاً جوان هستند و می‌توانند با انرژی به کارشان در این حوزه ادامه دهند.
معتمدی همچنین در پاسخ به این سؤال که به نظرتان ایشان می‌تواند چالش‌های موجود نظام آموزش عالی را مدیریت کند و بر آنها فائق بیاید؟ گفت: همانطور که گفتم؛ دو بعد کار پیش‌روی وزیر علوم است؛ یکی همین مباحث بودجه‌ای و تأمین امکانات آموزشی و بحث جذب اساتید و بقیه مسائلی از این دست که این مسائل در بقیه دنیا محل چالش نیست و در ایران از مهم‌ترین مسئله‌هاست.
اساتید بازنشسته می‌شوند و جایگزینی برایشان نیست!
رئیس پیشین دانشگاه صنعتی امیرکبیر ادامه داد: به طور مثال روی مسئله جذب اساتید من فکر می‌کنم در همین دانشگاه امیرکبیر حدود ده درصد اساتید کم شده‌اند، چون بازنشسته شده‌اند ولی جایگزینی برایشان نبوده است و این لطمه بزرگی است. یک زمانی، نه زمان خیلی دور همین ۵، ۶ سال پیش که من رئیس دانشگاه بودم را می‌گویم؛ ما در جذب هم از داخل و هم از خارج کشور متقاضیان زیادی داشتیم. الان اصلاً من ندیدم که در همین دانشکده خودمان (دانشکده برق) مراجعی از خارج از کشور داشته باشیم، چرا که ضوابط و نحوه جذب سخت شده است. از طرف دیگر دانشگاه‌های قدیمی مثل دانشگاه ما اساتیدش در دوره سالمندی هستند و نیاز به تزریق نیروی جوان دارند. اگر همین‌طور ادامه پیدا کند به مشکلات جدی می‌خورند. یک کار وزیر علوم حل همین مسائل جاری است.
برخی اساتید سه سال است که در صف تبدیل وضعیت‌اند
وی گفت: قطعاً یکی از مسائل پیش روی وزیر علوم همین مورد جذب است و در کنارش تبدیل وضعیت اساتید جوان‌تر. امروز اساتیدی در دانشگاه‌ها هستند که هنوز تبدیل وضعیت نشده‌اند، بعضی از آنها سه، چهار سال است که در صف تبدیل وضعیت‌اند. حتماً وزیر علوم باید با همکاری رئیس‌جمهور و بقیه اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی این مسائل را حل کنند.
دانشگاه‌های ما هنوز در پیچ و خم دانشگاه‌های نسل ۱ و ۲ هستند
استاد تمام دانشکده برق دانشگاه صنعتی امیرکیبر افزود: اگر این چالش‌ها حل نشود، وزیر علوم از رسیدگی به مسائل اساسی‌تر بازمی‌مانند. مسائل اساسی‌تر چیست؟ اینکه دانشگاه‌ها ارتقای علمی داشته باشند، نیروهای کارآمد تربیت کنند، مشکلات کشور را حل کنند، ارتباط با صنعت و ارتباط با جامعه داشته باشند. دانشگاه‌های ما هنوز در پیچ و خم دانشگاه‌های نسل ۱ و ۲ هستند. حالا ما هم یک زمانی سعی کردیم حرکتی را شروع کنیم به سمت دانشگاه‌های نسل ۳، تا به این سبب دانشگاه‌های صنعتی ما نقش مهم‌تری در اقتصاد داشته باشند. خب تا آن چالش‌های ابتدایی حل نشود، دانشگاه نمی‌تواند به این مسائل بپردازد.
رتبه دانشگاه‌ها، در دنیا افت شدیدی داشته است
عضو کابینه دولت اصلاحات ادامه داد: متاسفانه باید بگویم علیرغم ارتقای رتبه علمی دانشگاه‌های ما از ابتدای انقلاب تا همین چند سال اخیر، نمی‌دانم در چند سال اخیر چه اتفاقی افتاده که رتبه دانشگاه‌های ما در دنیا افت شدیدی داشته است، درست برخلاف اهداف نظام و تاکیدات مقام معظم رهبری. آمارها در این زمینه خیلی تأسف بار است. قراردادهای صنعتی هم به همین ترتیب در بعضی از دانشگاه‌ها که من می‌بینم آمارها افت داشته است. به هرحال این‌ها اصل مسئله دانشگاه است که امیدواریم با حل چالش‌های ابتدایی دانشگاه، به این مسائل پرداخته شود.
عضو شورای راهبری وزارت علوم در دولت یازدهم همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا سیمایی بهترین انتخاب ممکن رییس‌جمهور بود، گفت: هر گزینه‌ای در قیاس با گزینه‌های دیگر محاسن و معایب خاص خودش را دارد، نمی‌شود ادعا کرد گزینه‌ای داریم که از همه جهات نسبت به دیگران برتری دارد. ایشان هم از انتخاب‌های خوب رییس‌جمهور هستند، حالا اگر یک‌مقدار امتیاز کمتری در کمیته‌ای که من بودم داشتند، شاید به این خاطر است که خیلی شناخته شده نبودند.
وی افزود: هر فردی را ما انتخاب کنیم یک‌سری محاسن و معایب مشخص دارد. خود من در کمیته‌ای که بودم امتیاز خوبی به ایشان دادم، چون مقداری ایشان را می‌شناختم. بعضی از دوستان امتیاز بالاتری دادند و ایشان را از نزدیک می‌شناختند. درمجموع من فکر می‌کنم ایشان جزو افراد قابل قبول کابینه‌اند. در عین حال باید در عمل هم ببینیم، اما افرادی که از نزدیک ایشان را می‌شناسند، خیلی تاییدشان می‌کنند.
تحلیل خبر
نشانه های هشدار در خلأ نیروی انسانی
وحید جعفری زاده
آثار برخی پدیده‌ها، مسائل، تصمیمات، سهل‌انگاری‌ها و اقدامات در کوتاه مدت عیان می‌شود، اما برخی دیگر با گذشت زمان آثار و پیامدهایشان بروز می‌کند. به عنوان مثال برخی بحرانهایی که امروز با آنها دست به گریبان هستیم حاصل تصمیمات، اقدامات یا سهل‌انگاری‌هایی است که سالها قبل‌تر اتفاق افتاده و امروز کم کم نتایج آنها ملموس شده است مانند بحران آب، آلودگی هوا، مشکلات زیست محیطی و... .
می‌توان گفت در بحث نیروی انسانی هم (در ابعاد کلان) چنین شرایطی وجود دارد و آثار تصمیمات و سهل‌انگاری‌های امروز و دیروز در آینده نه چندان دور قابل مشاهده خواهد بود. البته در اینجا بحث بر سر نیروی انسانی ارگانها و سازمانهای دولتی و وابسته به دولت است که علی القاعده باید شایسته‌ترین و توانمندترین افراد برای کار و خدمت به مردم و کشور در آنها انتخاب شوند، اما در عمل در بسیاری پست‌های سازمانی و مدیریتی خلأ نیروی انسانی توانمند، نخبه و متخصص حس می‌شود. ایجاد این خلأ دلایل گوناگونی می‌تواند داشته باشد که در ادامه به برخی از آنها به اختصار اشاره می‌کنیم:
یکی از دلایل ایجاد این خلأ نیرو، همان افزایش قابل توجه مهاجرت نخبگان و متخصصین است، مسئله‌ای که امروز همه بر این باورند که به یک بحران تبدیل شده است؛ به ویژه در جاهایی که اهمیت وجود نیروی متخصص و نخبه دوچندان است؛ جاهایی مانند کرسی استادی دانشگاه، مهندسین متخصص صنعتی، عمرانی و ...، پزشکان حاذق و حتی نخبگان علوم محض، علوم انسانی و علوم اجتماعی.
دیگر دلیل ایجاد این وضعیت، شیوه‌های نادرست جذب، گزینش و ارتقای نیروی انسانی است؛ مسئله‌ای که باعث دلسردی و حتی خروج نیروهای شایسته می‌شود. وقتی نقش توانایی، تخصص، دانش، سوابق و عملکرد در مراحل جذب، گزینش و ارتقای نیروی انسانی کم رنگ می‌شود، حتی ممکن است به جای حاکمیت سیستمی که باعث پرورش و رشد استعدادها و توانایی‌های نیروهای موجود به ویژه نیروهای توانمند شود، سیستمی حاکم گردد که زمینه رشد و ارتقای افراد متظاهر، متملق و غیرشایسته را هموار کند.
یکی دیگر از علل ایجاد این خلأ به مسائل معیشتی و جذابیت‌های مالی برمی‌گردد. بدون شک دستمزد و حقوق یک نیروی متخصص، بادانش و توانمند باید به اندازه کافی جذاب و قابل توجه باشد که این نیرو تصمیم به خروج از سازمان به دلایل کمی حقوق و دستمزد نگیرد و حتی به مهاجرت فکر نکند. در حال حاضر شرایط مالی و معیشتی برای متخصصین در بخش خصوصی بسیار بهتر و جذابتر از بخش دولتی و نهادهای وابسته به دولت است.
مورد بعد، به مبحث کادرسازی، جانشین پروری و حتی آموزش برمی‌گردد. حتماً شما هم اخباری که درخصوص افت تحصیلی شدید دانش آموزان و دانشجویان منتشر می‌شود را خوانده‌اید یا شنیده‌اید؛ این مسئله که امروز خیلی جدی به آن توجه نمی‌شود، می‌تواند در آینده به بحرانی جدی بدل شود و مشکلاتی بزرگی ایجاد کند.
با نگاهی به موارد فوق، مشخص است که پیامدهای سهل‌انگاری و تصمیم‌های نادرست در حوزه منابع انسانی در میان مدت و درازمدت خود را نشان می‌دهد و مانند همین افت رتبه و جایگاه علمی کشور، ممکن است به یکباره با آن مواجه شویم، بنابراین باید نشانه‌هایی که امروز وجود دارد را جدی گرفت تا در آینده مشکلات و تبعات بزرگتری گریبانگیر کشور نشود.