مصر يكي از بزرگترين كشورهاي عرب است. اين كشور عرب افريقايي را دنيا با اهرام و فراعنه اش مي شناسند. تاريخ كهن و فرهنگ غني چند هزار ساله مصر، اين كشور را در خاورميانه و دنياي عرب منحصر به فرد كرده است. مصر را به عنوان رهبر كشورهاي عربي هم مي شناسند و دنيا نقش اين كشور را در تحولات سياسي و اجتماعي و بحران هاي منطقه اي تعيين كننده مي داند. اما اين كشور پهناور و پر جمعيت از جايگاه و منزلت واقعي خود به دور مانده است و همين امر هم باعث گرديده كه بهار عربي در اين كشور به بار بنشيند و حكومت مبارك به زيركشيده شود. البته آنچه در مصر رخ داد، دقيقا آن چيزي كه در ليبي، يمن، تونس و حتي در حال رخ دادن در سوريه است، نبود .
ويژگي اجتماعي و فضاي سياسي مصر، اوضاع را آن طور كه شرايط مصر ايجاب مي كرد تغيير داد، يك تغيير كاملا نصف و نيمه كه همه چيز معطوف به رفتن حسني مبارك گرديد. شايد فضاي نسبتا باز سياسي دوران مبارك، خود عاملي براي اين جابه جايي سريع بود .
چرا كه در كشوري كه جميعت قابل توجهي دارد، هيچ گاه تظاهرات و تجمعات سياسي معترضان به يك ميليون نفر هم نرسيد، در حالي كه در تحولات سياسي برخي كشورهاي خاورميانه، تظاهرات چند ميليوني عليه نظام سياسي هم صورت گرفته اما نتيجه اي در كوتاه مدت در برنداشته است. هر چند از نقش آمريكا نبايد غافل ماند .
به هرحال آنچه در مصر صورت گرفت، كاملا متمايز از تحولات در ديگر كشورهاي منطقه است. شايد مصري ها خواسته هايشان را محدود كرده باشند يا آنكه نقش نظاميان در اين دوره از تحولات سياسي بسيار تاثيرگذار بوده است . به هرحال مصر روندي را آغاز كرده است كه در تحولات كشورهاي عربي و افريقايي بسيار تاثيرگذار خواهد بود. يقينا طي مدتي كه از سرنگوني دولت مبارك مي گذرد، جو سياسي و فضاي نقد و فعاليت هاي گروهي و حزبي بسيار آزاد و دمكراتيك بوده است، تا جايي كه رسانه ها و راديو و تلويزيون هاي متعلق به همه گروه ها و جناح ها، بسيار فعال بوده اند. يادمان باشد كه در مصر، تنوع مطبوعات و راديو و تلويزيون ها بسيار زياد و چشمگير است بنابراين با چنين ابزارهاي گسترده ي رسانه اي، باز شدن فضاي سياسي كاملا طبيعي و امكان پذير است. اما به راستي در اين برهه از زمان، مردم و گروه هاي سياسي مي خواهند و چه طور مي توانند به خواست و مطالبات سياسي خويش دست يابند؟مساله ي مهمي كه در انتخابات رياست جمهوري، توجهات داخلي و بين المللي را به خود جلب كرده بود، نقش مردم بود. جمعيت تقريبا قابل توجهي از مردم مصر را مسلمانان اهل تسنن با گرايش هاي سياسي و مذهبي متفاوت تشكيل داده اند كه در اين ميان اخوان و سلفي ها، بيشترين جمعيت را تشكيل مي دهند. البته بخشي از جمعيت مصر را كه برآورد شده است تا ده ميليون نفر هم باشند را مسيحيان تشكيل داده اند .
بنابراين انتخابات رياست جمهوري سوم خرداد ماه، براي جلب نظر راي دهندگان بسيار حائز اهميت بود، به ويژه آنكه در اين انتخابات كانديدايي هم از گروه اخوان مسلمين شركت داشت. توجه مردم به روند تبليغات انتخاباتي رياست جمهوري بسيار چشمگير بود، چرا كه مبارك بيش از 32 سال به عنوان رئيس جمهور بر مصر حكومت كرده بود و هر بار كه كانديداي اين سمت مي شد همگان پيش از انتخابات، نتيجه را پيش بيني مي كردند. نتيجه اي كه جز به تداوم حضور مبارك و حزب و گروهش منجر نمي شد .
به هرحال با چنين خاطرات تلخ و خودكامگي كه مردم از دوران حسني مبارك و جناح حاكم بر اين كشور به ياد دارند، انتخابات رياست جمهوري مصر توانست شمار قابل توجهي از مردم را به پاي صندوق هاي راي بكشاند تا در اين فضاي كاملا آزاد، بخت خود را براي انتخاب كانديداي مورد نظرشان امتحان كنند. هر چند بايد گفت طي چند ماه اخير، برخي از گروه ها براي بيرون كردن رقيب، دست به تلاش هاي مذبوحانه اي هم زده اند .
اما در مجموع مي توان گفت كه تقريبا از همه ي گروه ها و احزاب نامزد و كانديداهايي در عرصه انتخابات رياست جمهوري مصر حضور داشتند .
شايد باوركردني نباشد اما در مصر براي نخستين بار و در يك روند غير قابل تصور در دنياي عرب، مناظره ي راديو و تلويزيوني بين نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري برگزار گرديد كه اين به نوبه ي خود يك تحول بسيار بزرگ و جديد در روند سياسي يك كشور عربي محسوب مي شود .
به هر حال، مصر اولين گام براي فاصله گرفتن از گذشته تلخ حكومت هاي خودكامه برداشت. تحولي كه بدون شك بر تك تك كشورهاي عربي و حتي غير عربي در كوتاه و يا دراز مدت، تأثير خواهد گذاشت. بنابراين مصر الگوي ديگري از بهار عربي مي شود .