آن روز که انسان پا روی زمین گذاشت، طبیعت باگشاده رویی و آغوش باز از او استقبال کرد، نیازهای اولیه زیست، رشد و نمو را بدون چشم داشت در اختیارش گذاشت. زمین برای انسان منشا سخاوت، خیر و برکت شد، اما انسان حریص، خرسند و ناراضی، ناشکری و ناسپاسی و سهم خواهی آزمندانه را در پیش گرفت، رسم و رسوم مهمانی را فراموش کرد و با گذشت زمان این روزها با میزبان خود با فجیع ترین و بی رحمانه ترین شکل ممکن رفتار می کند.زخم های بی شماری را بر پیکره طبیعت وارد می کند و از کنار آن به سادگی می گذرد.
به همه محیط هایی که در آن ها نوعی از زندگی جریان داشته باشد “محیط زیست ” گفته می شود از جمله: زمین، آب، خاک، دریا، کویر، جنگل، کوه و… برای بقای یک محیط زیست، ارتباط متقابل موجودات زنده با یکدیگر و با عوامل غیرزنده، امری لازم و ضروری است.
ایرانیان از دیرباز چهار عنصر«آب، آتش، باد، خاک» را ارزشمند دانسته و به آن پاسِ (احترام) فراوان می‌گذاشتند و آلوده نمودن آنها را گناه بزرگی می دانستند. در فرهنگ ایران باستان آناهیتا و آبان، فرشتگان پاسدار آب، آذر و نیریوسنگ، فرشته های پاسدار آتش، زامیاد فرشته پاسدار زمین و خاک و ویو فرشته پاسدار باد و هوا بوده است.
تمامي اديان و به نوعی حتی تمامی انسان های فاقد دین نیز برای مجموعه طبیعت، خاک و زمین اهمیت زیادی قائل هستند و در حفظ و نگهداشت زمین و طبیعت موجود در آن می‌کوشند .از سوي ديگر طبيعت مهم ترين بستر براي خداشناسي و خودشناسي انسان، به ويژه در تفكر مذهبي ما مسلمانان است. قران کریم کتاب آسمانی ما همواره از طبیعت و شناخت آن سخن می گوید، ابعاد گوناگون جلوه‌ها و زیبایی های طبیعت را متذکر می شود و ما را به حفظ و نگهداری آن توصیه می کند.
دوستی و نگهداری از طبیعیت برای تعادل بخشیدن به حیات انسانها و دستیابی به توسعه پایدار و سازمانیافته که روند تکامل تمدن بشری را در پی خواهد داشت از چنان اهمیتی برخوردار است که یک بسیج عمومی، جهانی، دولتی و مردمی را میطلبد. مردم باید محیطهای طبیعی و فرهنگی را به عنوان نهاد همبستگی معنوی در اجتماعات محلی خود تلقی کنند و بپذیرند که با تخریب محیط طبیعی زندگی بشر به خطر میافتد.
روابط بین انسان و طبیعت یک رابطه قدیمی و عمیق هست.انسانهای گذشته خیلی بهتر و دلسوزتر از مردمان امروز با طبیعت رفتار می کردند، آنها آموخته بودند که باید طبیعت را خوب نگهداری کرد، زیرا از آن بهره های فراوان می بردند.تخریب و نا زیبا کردن طبیعت و محیط زیست به صورت عمدی و سهوی یک معضل پیش روی جامعه ما است. شاید هم مقصر ما نیستیم چون فرهنگ دوستی و عطوفت و دانش کافی برخورد با طبیعت را به ما و خانواده‌هایمان نیاموخته اند.
روند رو به رشد جمعیت، دست درازی و برخورد توام با نامهربانی با طبیعت، زیاده خواهی انسان ها از طبیعت، چهره طبیعت را دگرگون کرده و آن را به سوی فنا و زشتی سوق می دهد. سالهاست که رفتن به طبیعت به صحنه جنگ و درگیری انسان با طبیعت تبدیل شده است.
چالش های عمده منابع طبیعی و زیست محیطی به نوعی بیانگر حکمرانی ضعیف دستگاه های متولی، عدم همکاری و رعایت فرهنگ برخورد اصولی با طبیعت می باشد. در زیر برخی از مهم ترین چالش های امروز طبیعت در کشورمان را از نظر می گذرانیم:
- برداشت بی رویه و غیر اصولی آب از منابع زیر زمینی.
- دفع غیر اصولی زباله ها.
- آتش زدن درختان و مراتع خصوصا در فصل تابستان.
- تخریب طبیعت و سعی در پوشاندن آن با عوامل مصنوعی مثل تخریب کوه و اراضی کشاورزی و ساخت ویلا و برج‌های مسکونی در حریم رودخانه ها.
- شکار و صید بی رویه پرندگان، جانوران و آبزیان.
- زمین خواری و شوق درآمدزدایی غیراصولی از طبیعت.
- توجه بسیار کم دولت و مسئولین به مقوله طبیعت، عدم تخصیص بودجه کافی و عدم هماهنگی بین نهادهای ذی ربط.
- کاهش چشمگیر کاشت درختان با عمر زیاد و مقاوم و روی آوردن به کاشت گل و درختانی که عمر آنها به بیش از چند دهه نمی رسد و به راحتی آسیب پذیر هستند.
- قانون نامناسب، قانون شکنی و عدم برخورد اصولی و قانونی با متخلفین در حوزه منابع طبیعی و زیست محیطی.
- آلودگی هوا، آب و خاک ناشی از توسعه شهرنشینی.
- احداث صنایع و کارخانجات در مناطق نامناسب و غیرکارشناسی.
- بهره برداری بی رویه از جنگل ها بدون توجه به امر جایگزینی و جنگل کاری.
با گذشت زمان نیاز روزافزون انسان به طبیعت افزایش خواهد یافت چرا که غم زدایی و پیدایش نشاط و شادابی در دل طبیعت نهفته هست. مردم بهترین حافظان محیط‌زیست هستند. انسان نبايد خودخواهانه، هر طور که دوست دارد با محيط زيست رفتار کند، بلکه بايد محيط زيست خود را بشناسد و رفتار خود را متناسب با آن هماهنگ کند. پس بياييد در دوستی با طبیعت الگوی دیگران باشیم، با هم از طبيعت لذت ببريم بدون اينکه آسيبي به اين نعمت بزرگ الهي وارد كنيم.