در ابتدا بايد قبل از ورود به حث عرض كنم كه بنده پزشك نيستم و احساس مسوليتي كه نسبت به جامعه ام دارم مرا واداشته كه بعضي از مباحث پزشكي را جمع آوري كنم و به اطلاع مردم عزيز برسانم زيرا كمتر جايي ديده ام به اين صورت آگاهي و اطلاع رساني شود و به اعتقاد بنده اكثر معضلات با اطلاع رساني و فرهنگ سازي حل مي شود.و از همشهريان عزيز تقاضا دارم براي هرگونه سوال پزشكي در اين رابطه به مراكز بهداشتي و درماني مراجعه نمايند.اعتياد بيماري همه گير و رو به افزايشي است كه به تصور بسياري از مردم همان مصرف ماده مخدر است.اما واقعيت به جز اين است يكي از انواع بسيار نگران كننده اعتياد در جهان امروز اعتياد پنهان يا همان اعتياد به مصرف خودسرانه داروهايي است كه احتمال وابستگي و اعتياد دارند.و متأسفانه اخيراٌ در بسياري از داروخانه ها بدون هيچ گونه نسخه ايي داروها به خصوص داروهايي كه بسيار مضر و خطرناك مي باشند در اختيار شهروندان قرار مي گيرد،كه در مرحله اول خواهشي كه از اين مراكز فروش دارو دارم به راحتي و بدون مدرك،دارو به خصوص داروهاي اعتيادآور را در اختيار شهروندان قرار ندهند وگرنه در صورت هرگونه اطلاع و گزارشي به اين ستاد به راحتي از آن چشم پوشي نمي كنيم و از طريق مراجع ذيربط آن را پيگيري مي كنيم.فرهنگ دست كاري دارو و استفاده سرخود از دارو در خيلي از خانواده ها پذيرفته شده است و شماري از دوران كودكي مصرف خودسرانه دارو را با رفتار عملي به فرزندشان مي آموزند.مصرف دارو بدون تجويز پزشك علاوه بر عوارض خطرناك و برگشت ناپذير جسمي و رواني خود مي تواند سرآغازي براي اعتياد باشد اين داروها انواع متعددي از داروهاي خواب آور گرفته تا انواع داروهاي مسكن موجودند.يكي از داروهايي كه مصرف خود سرانهي آن در چند سال گذشته رايج شده ترامادول (بيومادول)است .
ترامادول نوعي مسكن صناعي از دسته ضد دردهاي شبيه به داروهاي مخدر يا اوپيوييدي است كه در پزشكي جهت تسكين دردهاي متوسط تا شديد به كار مي رود.تأثير ترامادول به خصوص بر روي رسپتور اپيوييدي است كه علاوه بر اين از باز جذب سروتونين و نوراپي نفرين نيز جلوگيري مي كند.اشكال دارويي اين ماده كه در بازار دارويي ايران موجود است شامل قرص و كپسول50و100ميلي گرم و آمپول100ميلي گرم در هر ميلي ليتر است.اين دارو به صورت خوراكي يا تزريقي در دردهاي نسبتاٌشديد يا مزمن از قبيل دردهاي بعد از عمل جراحي و دردهاي سرطاني استفاده مي شود.متأسفانه در طي سالهاي اخير به دليل خاصيت نشئه آور”ترامادول”آمار مصرف بي رويه و بدون تجويز پزشك اين دارو همان طور كه قبلاٌ هم بيان كردم در بين جوانان ايراني رو به افزايش است و بسياري از افراد ناآگاه و معتادان،دچار سوء مصرف اين دارو و اعتياد به آن شده اند .
علائم و عوارض مصرف ترامادول:خاراندن بدن به ويژه بيني،پرحرفي،پس از گذشت يك روز بروز حالات عصبي،كلافگي و خميلزه،بي خوابي يا خواب زياد،تهوع،گنگي و گيجي،سرگيجه،يبوست،تعريق،كاهش فعاليت سيستم تنفس،ديدن حالات غيرعادي، افت شديد فشارخون، مشاهده پروتيين در ادرار،كاهش هموگلوبين خون، افزايش آنزيم هاي كبدي،افزايش فشار داخل جمجمه .
شايع ترين عوارض گزارش شده: تهوع، استفراغ شديد،كاهش فشار خون .
علائم مسموميت با دارو:تنفس سطحي و كم عمق،خواب الودگي،كاهش ضربان قلب،پوست سرد و مرطوب ،ضعف ،احساس سبكي سر، سردرد و سرگيجه،تحريكسيستمعصبيمركزي،افسردگي،تهوعواستفراغ،يبوست،تشنج وكما .
در بيماران با سابقه صرع و تشنج و بيماراني كه خطر بروز تشنج در آنها بالاست(مواردي مانند ضربه قبلي به سر يا در زمان قطع ساير داروها و الكل)احتمال بروز تشنج با ترامادول زياد است.نگران كننده ترين مشكل ترامادول ايجاد اعتياد و يا وابستگي حاصل از مصرف بي رويه اين دارو است .
علائم قطع ناگهاني ترامادول بعد از مصرف طولاني مدت آن:بي خوابي،تحريك پذيري، تشنج، لرزش،تهوع، استفراغ، درد عضلات و شكم، اضطراب، تعريق، اسهال، توهم، مشكلات تنفسي .
درمان هاي دارويي:1)تشنج:يكي از عوارض مصرف اين ماده بوجود آمدن حملات تشنجي در زمان مصرف و يا در ابتداي قطع مصرف اين ماده است.مراجعه به پزشك جهت ارزيابي و تجويز داروي مناسب براي پيشگيري از تكرار اين حملات به همراه پيگيري مناسب و طولاني.2)وابستگي به ترامادول:لازم به گفتن است اكثر مصرف كنندگان ترامادول با روش سم زدايي در كوتاه مدت قابل درمان مي باشند.ولي مهم ترين نكته در پيگيري مناسب و طولاني به منظور جلوگيري از بازگشت دوباره به مصرف است .
درمان هاي غيردارويي:مشاوره و روان درماني فردي،خانواده درماني و در نهايت معرفي به گروه هاي خودياري مثل ان اي،نارا نون و ...
محمدبازيار-كارشناس ستادپيشگيري و حفاظت اجتماعي دادگستري كازرون