بیش از شصت سال پیش که دنیا در جنگ سرد قرار داشت، جنگی که هیچ گاه به رویارویی دو قطب سیاسی نظامی آن عصر نینجامید، زمانی که آمریکا و اروپا و کشورهای تحت حمایتش در مقابل شوروی سابق (روسیه) و کشورهای کمونیستی قرار داشتند و برای هم خط و نشان میکشیدند، پنج کشور به محوریت یوگسلاوی سابق، خواستار اتحادی در مقابل این دو ابرقدرت شدند.
البته بعد از چند دهه تعداد کشورهایی که به جنبش عدم تعهد پیوستند از مرز یکصد و بیست کشور هم گذشته است. هر چند یکی از پایه گذاران آن یعنی یوگسلاوی، خود قربانی توطئه و قدرت نمایی شرق و غرب شد و فرو پاشید، ولی کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در آن زمان میخواستند به دفاع از کشورهای ضعیف و نهضتهای آزادی بخش و همه گروههای سیاسی آزادی خواه بپردازند. اما به تدریج که بر تعداد این کشورها افزوده شد، کم کم و به مرور اختلافات بالا گرفت و از قدرت تصمیم گیری این نهاد بین المللی که از سوی سازمان ملل هم مورد حمایت و پشتیبانی قرار گرفته بود کاسته شد و عملا با فروپاشی شوروی سابق، نقش سیاسی آن نیز تا حدود زیادی کم رنگ شد.
به هر حال جنبش عدم تعهد، امروز یک جنبش فراگیر است که هر سه سال ریاست آن و محل تشکیل جلسات آن با توافق اعضا در یکی از کشورهای عضو میباشد.
همان طور که مطلع هستید، پانزدهمین دوره آن در مصر و به ریاست محمد حسنی مبارک رییس جمهور مخلوع مصر برگزار شد و امسال اجلاس شانزدهم به میزبانی تهران در حال برگزاری است. هر چند که دنیای امروز و تحولات سیاسی در کشورهای عضو و غیرعضو، بسیار با جو شش دهه پیش متفاوت است، اما نیاز به گروه و یا جنبشهایی همچون عدم تعهدها، هنوز که هنوز است نیاز جهانی و بین المللی است. چرا که هنوز که هنوز است، قدرتهای زورگو، دست از سیاستهای زیاده خواهانه خود برنداشتهاند و امروز هم دنیا تا حدود زیادی بین کشورهای آمریکا و روسیه تقسیم شده است.
اینکه چه تعداد از این کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، طی این سالها واقعا مستقل بودهاند و به یکی از این دو قدرت، وابستگی سیاسی و نظامی نداشتهاند را تنها عملکرد آنها تعیین میکند.
به هر حال آنچه توقع میرود که این جنبش انجام دهد، در حد و اندازه کنفرانس کشورهای اسلامی است که با تعداد 52 عضو به مسایل جهانی و دنیای اسلام میپردازد. پس انتظارات از اجلاس سران کشورهای جنبش عدم تعهد هم این است که به تحولات نظامی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دنیا بپردازد و موضع گیریهای لازم را بنماید، هر چند همان طور که اشاره شد، بیانیه و یا حتی هر قطعنامهای که صادر شود ضمانت اجرایی ندارد، اما به هر حال صدایی است که به گوش کشورهای جهان و مردم آزاده جهان خواهد رسید و حضور دبیر کل سازمان ملل، خود اعتباری است که به این جنبش داده میشود تا بهتر و سریعتر پیامهای صلح و دوستی و همکاری و همراهی ملتها به گوش جهانیان برسد.
به ویژه آنکه بلافاصله بعد از این اجلاس، گردهمایی مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک میتواند تا حدودی تحت تأثیر خواست ومطالبات مردم و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد قرار گیرد، خصوصا که دنیا امروز بیش از همیشه شاهد قتل و کشتار مردم بیدفاع توسط برخی حکومتهای استبدادی و گروههای تروریستی قرار دارد.
و اما آنچه طی این شش روز در تهران تعطیل شده اجرا میشود، روزهای پنجم و ششم شهریور جلسات سفرا و معاونین وزیران خارجه کشورهای جنبش عدم تعهد است که افتتاحیه و دستور کار اجلاس را آماده میسازند. روزهای هفتم و هشتم هم به هماهنگی و رایزنیهای وزیران خارجه این کشورها اختصاص دارد و روزهای نهم و دهم شهریورماه هم روزهای حضور سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد و یا نمایندگان و فرستادگان این کشورهاست.
هر چند که مشخص نیست چه تعداد از بیش از یکصد کشور شرکت کننده، ریاست جمهور و یا رییس دولتهایشان در این جلسات شرکت کرده باشند، اما آنچه مهم است اجلاس سران، فرصت خوبی خواهد بود که مسئولین کشورمان به بیان نقطه نظرات و دیدگاههای خود و مردم ایران بپرازند و چهره واقعی و خواست و مطالبات واقعی مردم ما را به جهانیان نشان دهند. آن هم در زمانی که مدام صحبت از جنگ و تهدیدات نظامی در کار است.
البته علی اکبر صالحی وزیر خارجه کشورمان، صحبت از برنامههای حاشیه اجلاس سران همچون بازدید از مراکز سیاحتی، تجاری، صنعتی، اقتصادی و فرهنگی نمود که این برنامهها تا حدودی میتواند به شناخت بیشتر وزیران خارجه و یا ریاست دولتهای عضو عدم تعهد از ایران و مردم ایران منجر گردد. اما آنچه حایز اهمیت و مهمتر است، بیان دیدگاههای انسان دوستانه و خواست قلبی مردم ایران به شرکت کنندگان در اجلاس و دنیاست. اینکه مردم ایران، ملتی مسلمان، صلح دوست و آزادی خواه هستند. اینکه ملت ایران خواهان خونریزی و جنگ نه برای خود و نه برای هیچ ملتی نیستند. اینکه مردم ایران با هیچ ملتی خصومت، کینه و دشمنی ندارند و معتقدند که دنیا آن قدر بزرگ هست که همه مردم و ملتها بتوانند به همزیستی مسالمت آمیز روی آورند، از اهداف و برنامههایی باید باشد که وزارت خارجه و رییس دولت احمدی نژاد باید در بیانات و سخنرانیها به آن اشاره نمایند تا جلوی هرگونه بهانه جویی و سوء استفاده از موضع کشورمان گرفته شود.
یقینا مردم ایران در مقابل تهدیدات که آب و خاکشان را به خطر اندازد هیچ گاه ساکت و آرام نخواهد ماند. اما به خوبی میدانند هیچ جنگی فاتح و پیروز ندارد و بهترین راه برای رسیدن به موفقیت، همانا رعایت حقوق قانونی و واقعی ملتهاست.
بنابراین اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، امروز در این مقطع زمانی فرصت خوبی است که با دفاع از مردم و ملتهای دربند و مظلوم و آزادی خواه و دفاع از آرمانهای انسانی ملت ایران، به اهداف بنیان گذاران این جنبش که همانا برقراری صلح و عدالت بوده است، جامه عمل بپوشانیم و نشان دهیم که ایران و مردم ایران، صلح طلب و آزادی خواه بوده و لیاقت برگزاری و میزبانی سه ساله این جنبش را داشته و دارند.