روند مالی نهادهای دولتی و وابسته به دولت به این صورت است که حقوق و مزایای افراد شاغل و بازنشسته در قالب مصوبه های دولت تعیین و پرداخت می شود.
هرچند که همیشه و به ویژه طی سالهای اخیر هیچ گاه حقوق و مزایای تعیین شده کفاف زندگی اکثریت قریب به اتفاق کارکنان، کارمندان و بازنشستگان دولت و بخشهای خصوصی را نمیداده است، اما به هر حال بسیاری از حقوق بگیران چاره ای جز کنار آمدن با شرایط را نداشته اند و به قول معروف دستشان به جایی بند نبوده است.
البته ناگفته نماند در پایان هر سال مبلغی نیز به عنوان پاداش آخر سال به کارگران، کارمندان و بازنشستگان اختصاص مییابد که آن مبلغ نیز هیچگاه آنچنان چشمگیر نبوده است. با این وجود تا همین چند سال پیش نیز تا حدودی با آن (پاداش آخر سال) می شد از پس بخشی از مخارج آغاز سال جدید و نوروز برآمد.
این قصه و حکایت بخش اعظمی از کارکنان و مستخدمین دولت است که در این نوسانات نرخ ارز و سکه و طلا و کاهش ارزش پول ملی در فشار قرار دارند. بخش دیگری از جامعه که به حرفه و مشاغل آزاد مشغولند نیز دچار مشکلات خاص خودشان هستند. در کل، بحران ناشی از هدفمند کردن یارانهها و پرداخت نقدی آن، اکثریت شهروندان ایرانی را در تنگنا قرار داده است. در این تلخ کامیها، به ویژه طی سال جاری (91) روز به روز فشار بر اقشار کم درآمد و آسیب پذیر از کارمند و کارگر تا کشاورز و بازاریان خرده پا، بیشتر و بیشتر گردیده، طوری که بسیاری از مردم توان و یارای کنار آمدن با فشارهای اقتصادی را ندارند.
بحث و مجادله های دولت و مجلس هم مزید بر علت شده، قوه مجریه (دولت) میخواهد همه کاسه و کوزه ها را سر کسانی بشکند که با اجرایی شدن فاز دوم مخالفت کرده و یا می کنند و مجلس هم سیاستهای اقتصادی دولت را عامل همه مشکلات معرفی میکند.
مدتی است شماری از مجلسی ها، کنار برخی از اعضای کابینه و شخص رییس دولت (احمدی نژاد)، تحریمها را منشأ بحران اقتصادی و مشکلات پیش روی مردم معرفی می کنند.
به هر حال طی هفته های اخیر، برخی از مسئولین از کاهش ارزش پول ملی بسیار انتقاد کرده اند. مثلا محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام این کاهش را تا 70 درصد دانسته است و اظهار داشته که ارزش یک اسکناس 10000 ریالی معادل 3000 ریال شده است.
خوب اگر مبنای محاسبه و مقایسه را در معاملات ارزی و پولی در آغاز سال دلار کمتر از 12260 ریال در نظر بگیرید و امروز و در اسفندماه همان دلار را برای خرید کالا و ارایه خدمات تا حدود 35000 ریال و بیشتر تهیه کنید، خود به خود به واقعیتی واقف میشوید که آنچه را در آغاز سال میشد خرید امروز باید آن را تا 3 برابر قیمت خرید.
هرچند در کل، مقدار و میزان تورم و گرانی در اقلام از 100 درصد تا بیش از 300 درصد افزایش داشته و در کل، همه مردم به جز گروهی که بر موج گرانیها سوار بوده اند، این فشار را تحمل و تجربه کرده و میکنند. خوب چنین روندی (گرانی، تورم و کاهش ارزش پول ملی) یک رخداد و اتفاق بسیار تلخ و ناگوار است. اینکه مردم از پس حفظ آنچه در اختیار دارند برنیایند، علاوه بر نگرانی و دلواپسی موجب تبعات ناگوار اجتماعی نیز میگردد.
به هر حال کاهش ارزش پول ملی برابر است با کاهش قدرت خرید و کاهش قدرت خرید موجب رکود در بازار و کاهش درآمد می شود. حالا اگر هر کسی بخواهد نیازهای روزمره را با درآمدهای شخصی و حرفه ای خود برآورده کند، هیچ چارهای جز دلخوش کردن به گرانی و روند تورمی فعلی ندارد. خواسته و یا ناخواسته، آگاهانه و یا ناآگاهانه، خودش را به دست التهاب بازار می دهد تا همسو با جریان رودخانه شنا کند. این است که بسیاری در بحران اقتصادی فعلی شناور شده اند و لحظه به لحظه نیازمند و محتاج پرداخت های نقدی نیز می باشند. مبلغی که آن نیز بسیار کم بهاتر و کم ارزشتر از آغاز طرح است.
در مجموع شرایط برای بسیاری از اقشار جامعه، بسیار غم انگیز شده است. درست همانند حرکت کردن در مسیری میماند که لحظه به لحظه ناهموارتر و سختتر میشود، اما چارهای جز گام برداشتن در آن برای کسی نیست.
شناخت از اوضاع بد اقتصادی مردم، شماری را در مجلس نگران و آشفته کرده است که به نوعی جلوی ادامه این روند را بگیرند. از سوی دیگر عدم دسترسی به درآمدهای پیش بینی شده دولت و کسری بودجه نیز به عامل دیگری در همسویی گروهی دیگر با دولت تبدیل شده است. یقینا روندی که در سال جاری ادامه یافت، در طول دهه های اخیر واقعا کم سابقه بود، اما با همه کمبودها و نابسامانی ها، مردم سال 91 را در حالی به پایان می برند که امید به بهبود شرایط در سال پیش رو و تحولات سیاسی آتی دارند.
یقینا با پایان یافتن دولت دهم و روی کار آمدن دولتی که اولین و اصلیترین دغدغه اش سر و سامان دادن به شرایط اقتصادی باشد، برای بسیاری از مردم موجب خوش بینی و امیدواری می گردد.
به دلیل نزدیک شدن به انتخابات، احمدی نژاد و دولتش نیز تلاش دارند که خاطرات خوش و شیرینی در اذهان عمومی باقی بگذارند. شاید عیدانه ای که قول واریز آن را برای هفته اول اسفند ماه داده اند، تلاش دیگری برای شیرین کردن کام مردم باشد. هر چند در مورد این عیدانه هم برخی واکنشهای متفاوت داشته اند، چرا که صحبت واریز آن برای 73 میلیون ایرانی است. مبلغی که با برداشت 2/7 میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی میسر شده است.
حالا این 70 هزار تومان که برای افراد تحت پوشش کمیته امداد تا 90 هزار تومان مقرر شده است، تا چه حد می تواند باری از دوش خانواده های ایرانی بردارد، این سؤالی است که باید اعضای دولت و شخص احمدی نژاد به آن پاسخ دهند.
واقعا این مبلغ ناچیز که برای هر خانواده چهار نفره معادل 280 هزار تومان میباشد در این بازار پرالتهاب و تورم افسار گسیخته، چه شیرین کامی برای مردم به دنبال دارد؟
مقایسه کردن مبلغ عیدی امسال کارکنان دولت با دلار 2500 تومانی و مبلغ عیدی سال گذشته با دلار 1010 تومانی، خودبخود این واقعیت را آشکار میکند که حتی افزودن عیدانه به مبلغ پاداش آخر سال 91 نیز نمیتواند جبران مافات نماید.
مثلا با این مبلغ (عیدانه 70 هزار تومانی) میشود نو نوار شد یا ...گونی سیب زمینی و یا ...کیسه برنج و یا چقدر پسته خرید؟
صحبت از پسته شد، توی ایران ما که یکی از کشورهای صادر کننده پسته است و از پسته کور، خندان، کله قوچی تا اکبری و شور را تولید میکند، شاید پرداخت عیدانه بتواند لااقل مقداری پسته شور را سر سفره عید نوروز مردم ببرد و شاید کام هایی را شور کند که اگر این شوری هم فراهم شود، شاید تا حدودی بتواند تلخی را از کام مردم بزداید. چرا که تنها شیرینی نیست که می تواند طعم تلخ را از بین ببرد، ترشی و شوری نیز می تواند تا حدودی کارگر باشد.
بنابراین عیدانه امسال شاید به زعم برخی از دولتمردان در راستای فراموش کردن روزها و لحظات تلخ سال 91 باشد. اما تلخی ناشی از تورم و گرانی سال 91 به قدری تأثیر سوء در زندگی بسیاری از مردم گذاشته است که از هم اکنون، بسیاری از خانواده ها دغدغه هزینه آغاز سال نو و عید نوروز را دارند. پس عیدانه هم نمی تواند تلخ کامیهای ناشی از فشارهای اقتصادی بر مردم را از بین ببرد.